Dzieci umieszczone w rodzinach zastępczych mają pierwszeństwo przyjęcia do przedszkoli publicznych i oddziałów przedszkolnych zorganizowanych w publicznych szkołach podstawowych. Co jeszcze jest istotne, gdy mamy takie dziecko w przedszkolu?
Dział: Przedszkole a dziecko ze SPE
Nauczycielom przedszkoli i rodzicom dysleksja rozwojowa kojarzy się głównie z nauką, a więc z dziećmi w wieku szkolnym. Niesłusznie, gdyż pierwsze symptomy zapowiadające ewentualne trudności dziecka w czytaniu i pisaniu zaobserwować możemy już w wieku 3–7 lat. Chodzi o objawy dysharmonii rozwoju psychoruchowego, czyli opóźnienia rozwoju niektórych funkcji poznawczych i ruchowych leżących właśnie u podstaw uczenia się czynności czytania i pisania. Istnieje też szereg objawów w zachowaniu przedszkolaka, których przeoczenie może przyczynić się do rozwoju dysleksji w późniejszym okresie jego życia.
Wiek przedszkolny jest okresem bogacenia się i różnicowania życia uczuciowego, co na zewnątrz wyraża się na ogół w żywym, spontanicznym i łatwym do zauważenia zachowaniu. Dzieci nie potrafią maskować i tłumić swoich przeżyć emocjonalnych. Ich uczucia odbijają się natychmiast w zachowaniu, w ruchach i w gestach, w mimice, śmiechu i płaczu, a również – z wiekiem coraz częściej – w ekspresji werbalnej.
Dane z pracy orzeczeniowej poradni psychologiczno-pedagogicznych wskazują, że w ostatnich pięciu latach trzykrotnie wzrosła liczba orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego wydanych z powodu zagrożenia niedostosowaniem społecznym. Niepokojące jest zwłaszcza to, że problem dotyczy dzieci w coraz młodszym wieku, bywa nawet, że przedszkolaków.
Prawie w każdym przedszkolu można spotkać dzieci zaniedbywane w środowisku rodzinnym. Jedne pochodzą z rodzin dobrze sytuowanych, inne z tych gorzej uposażonych. Rodzice jednych legitymują się wyższym wykształceniem, drugich – edukacją zakończoną na dość wczesnym etapie. Badacze zjawiska zaniedbywania dzieci przez rodziców wskazują, że może się ono zdarzyć w każdym środowisku i nie jest związane wyłącznie z niskim statusem społecznym czy materialnym rodziny. Przyznają jednak, że zaniedbanie zdarza się częściej w rodzinach bardzo licznych, dotkniętych bezrobociem, ciężką chorobą rodziców lub problemem alkoholowym. Ich badania wskazują także, że dzieci zaniedbane przez rodziców, dotknięte są zazwyczaj więcej niż jednym rodzajem przemocy, głównie przemocą fizyczną i psychiczną. Co może zrobić przedszkole?
Życie każdego dziecko powinno być z zasady bezpieczne, stabilne i radosne, ale nie zawsze tak jest. Zdarza się, że nagłe, niespodziewane i niekorzystne wydarzenie – jakie nie mieści się w normalnych dziecięcych doświadczeniach, a które dziecko przeżyło lub było jego świadkiem – burzy jego dotychczasowy, szczęśliwy świat. Co wtedy?
Dane statystyczne są bardzo niepokojące: ponad 70% dzieci mówi niedbale, niewyraźnie, krzykliwie lub zbyt cicho, nie otwierając właściwie ust przy wymawianiu samogłosek [a], [o], [u], ,,połykając” końcowe głoski w wyrazach, mówiąc na wdechu. Około 20% dzieci ma wady wymowy. Natomiast dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym stanowią od 3 do 7% populacji. Stosunek chłopców do dziewcząt wynosi 2,8:1, co oznacza, że chłopców z tym zburzeniem jest prawie trzy razy więcej niż dziewcząt. Jak możemy im pomóc?
Każde dziecko, które ma trudności z odnalezieniem się w rzeczywistości przedszkolnej lub przejawia wyjątkowe zdolności, powinno być objęte w przedszkolu specjalną pomocą. Nie powinna się ona ograniczać do uczestnictwa w dodatkowych zajęciach. Również na obowiązkowych zajęciach nauczyciele powinni wspierać dobre strony dziecka i stymulować te, które wymagają poprawy. W wielu przypadkach, aby uzyskać właściwą pomoc, warto przeprowadzić specjalistyczną diagnozę w poradni psychologiczno-‑pedagogicznej. Rodzic musi zwrócić się do poradni, a ta wydać opinię.
Rozróżnienie na grzecznych i niegrzecznych jest bardzo mocno zakorzenione w naszej kulturze, ale tylko w stosunku do dzieci. Widać to wyraźnie w tym, co mówią dorośli: Janek tak ładnie się dziś zachowuje, a ty jesteś bardzo, bardzo niegrzeczny!; Zosiu, pamiętaj, masz być grzeczna w przedszkolu i nie dokuczać innym dzieciom! Nic dziwnego, że nawet Święty Mikołaj przynosi prezenty grzecznym dzieciom, a niegrzecznym zostawia jedynie rózgi.
Podobno uzdolnionych dzieci rodzi się 10–15% rocznie, wybitnie uzdolnionych – ok. 3%. Tak twierdzą specjaliści, dodając, że tyle samo talentów mamy wśród chłopców, co wśród dziewcząt, ale te u chłopców są częściej rozwijane. Co trzecie z dzieci nigdy nie ujawnia swojego talentu, bo jego zdolności nie są w porę dostrzeżone i rozwijane.
Fakt zostania przedszkolakiem jest „kamieniem milowym” w życiu każdego dziecka. Zapowiada wiele zmian w jego rozwoju, wychowaniu, edukacji i socjalizacji. Nowa sytuacja wiążąca się z dużym przeżyciem i silnymi emocjami. Nic więc dziwnego, że niełatwo dziecku odnaleźć się w niej od razu. Jak mu pomóc w adaptacji?