Dzieci z opiniami poradni psychologiczno-pedagogicznej w edukacji przedszkolnej

Opinie poradni psychologiczno-pedagogicznej 

Przepisy prawa nie precyzują, w jakich sprawach poradnie mogą wydawać opinie. Obowiązujące rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych nie wymienia katalogu opinii¹. Określa jedynie, że poradnie mogą wydawać opinie w sprawach określonych w ustawach: o systemie oświaty, Prawo oświatowe, Kodeks pracy oraz przepisach wydanych na podstawie tych ustaw, a także w innych sprawach związanych z kształceniem i wychowaniem dzieci (np. opinie wydawane dla poradni foniatrycznej, sądu).

Opinia poradni wskazuje na potrzebę stosowania odpowiednich metod, sposobów i formy pracy z dzieckiem, stosowanie odpowiednich form pomocy, w szczególności pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do zdiagnozowanych potrzeb i możliwości dziecka. Tryb i zasady wydawania opinii zostały uregulowane w przepisach rozporządzenia w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych². Przepisy szczegółowo określają m.in. zakres danych zawartych we wniosku o wydanie opinii, rodzaje dokumentacji załączanej do wniosku, termin wydawania opinii, treść opinii oraz termin przekazania opinii wnioskodawcy.

Sprawdź również artykuł: Metody pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym

Dzieci ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi w przedszkolu

Dzieci ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi to te, u których stwierdza się zagrożenie niepełnosprawnością, wszelkie dysfunkcje, dysharmonie lub niesprawności mogące mieć negatywny wpływ na ich dalszy rozwój.

1. Dzieci z niepełnosprawnościami (niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym, niesłyszenie i słabe słyszenie, niewidzenie i słabe widzenie, niepełnosprawność ruchowa, autyzm, w tym zespół Aspergera, niepełnosprawność ruchowa, w tym afazja, niepełnosprawność sprzężona) mogą otrzymać orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego i tworzy się dla nich indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET).
2. Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim mogą otrzymać orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. Organizuje się dla nich indywidualne lub zespołowe zajęcia – w zależności od zaleceń poradni – na zasadach określonych w przepisach rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim³.
3. Dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia ich uczęszczanie do przedszkola, mogą otrzymać orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego. Indywidualne obowiązkowe roczne przygotowania przedszkolne dla dziecka organizuje się na warunkach określonych w rozporządzeniu w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci⁴.
4. Dzieci z zaburzeniami i z różnymi dysfunkcjami rozwojowymi (np. deficyty rozwojowe, obniżenie możliwości intelektualnych, wady wymowy) mogą otrzymać opinię z poradni psychologiczno-pedagogicznej i warto dla nich napisać program wspomagający lub plan pomocy psychologiczno-pedagogicznej, którym zostaną objęte.
5. Dzieci z zaburzeniami w funkcjonowaniu emocjonalno-społecznym, w tym z ADHD, trudnościami adaptacyjnymi i przewlekle chore (jeśli są zdiagnozowane), posiadają opinię z poradni psychologiczno-pedagogicznej. Niezależnie od tego, czy mają opinię poradni, czy nie, należy objąć je pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu.
6. Dzieci zdolne – jeśli są zdiagnozowane, posiadają opinię. Obejmuje się je pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu niezależnie od posiadania opinii w tej sprawie.

Rodzaje opinii wydawanych dzieciom przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne

Zestawienie opinii wydawanych przez publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne – stan prawny na dzień 28 marca 2018 r.

Opinia powinna określać zalecane cele rozwojowe i terapeutyczne do realizacji podczas zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz w ramach pomocy i wsparcia udzielanych dziecku i rodzinie, w szczególności pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wraz ze wskazaniem form tej pomocy.

1. Opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole (art. 127 ust. 10 ustawy Prawo oświatowe⁵)

Od dnia 1 lutego 2017 r. opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka mogą wydawać wyłącznie zespoły opiniujące działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym specjalistycznych. Jednak opinie o potrzebie wczesnego wspomagania, które zostały wydane na podstawie art. 71b ust. 3 i 3a ustawy o systemie oświaty – w tym przez zespoły opiniujące działające w niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych założonych zgodnie z art. 82 ustawy o systemie oświaty⁶ oraz zatrudniających pracowników mających kwalifikacje określone dla pracowników publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych – zachowują ważność. Stanowi o tym art. 315 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo 
oświatowe⁷. 

W opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju zespół określa diagnozę poziomu funkcjonowania dziecka, w tym informację o jego potencjale rozwojowym i mocnych stronach oraz występujących w środowisku barierach i ograniczeniach utrudniających jego funkcjonowanie, zalecane warunki realizacji indywidualnych potrzeb rozwojowych dziecka, z uwzględnieniem możliwości psychofizycznych oraz potencjału rozwojowego dziecka, w tym sprzyjające wzmacnianiu jego aktywności i uczestnictwa. Opinia powinna również określać zalecane cele rozwojowe i terapeutyczne do realizacji podczas zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz w ramach pomocy i wsparcia udzielanych dziecku i rodzinie, w szczególności pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wraz ze wskazaniem form tej pomocy⁸.
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka może być realizowane w publicznym i niepublicznym przedszkolu, o ile ma ono możliwość realizacji wskazań zawartych w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.
Dla dziecka, które otrzymało opinię o wczesnym wspomaganiu rozwoju, powołany przez dyrektora przedszkola zespół wczesnego wspomagania rozwoju opracowuje – zgodnie z wymogami rozporządzenia w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci⁹ – indywidualny program wspomagania rozwoju.

Program określa w szczególności:

1. sposób realizacji celów rozwojowych ukierunkowanych na poprawę funkcjonowania dziecka, wzmacnianie jego uczestnictwa w życiu społecznym i przygotowanie do nauki w szkole, eliminowanie barier i ograniczeń w środowisku utrudniających funkcjonowanie dziecka, w tym jego aktywność i uczestnictwo w życiu społecznym;
2. wsparcie rodziny dziecka w zakresie realizacji programu;
3. w zależności od potrzeb – zakres współpracy z innymi podmiotami, w których dziecko jest objęte oddziaływaniami terapeutycznymi, w celu zapewnienia spójności wszystkich oddziaływań wspomagających rozwój dziecka, a także podmiotem leczniczym w celu zdiagnozowania potrzeb dziecka wynikających z jego niepełnosprawności, zapewnienia mu wsparcia medyczno-rehabilitacyjnego i zalecanych wyrobów medycznych, porad i konsultacji dotyczących wspomagania rozwoju dziecka, a także ośrodkiem pomocy społecznej w celu zapewnienia dziecku i jego rodzinie pomocy, adekwatnie do ich potrzeb;
4. sposób oceny postępów dziecka.

W skład zespołu wchodzą osoby przygotowane do pracy z małymi dziećmi o zaburzonym rozwoju psychoruchowym: pedagog z kwalifikacjami odpowiednimi do rodzaju niepełnosprawności dziecka (np. oligofrenopedagog, surdopedagog, tyflopedagog), psycholog, logopeda oraz – w zależności od potrzeb dziecka i jego rodziny – inni specjaliści.  Zespół szczegółowo dokumentuje działania prowadzone w ramach programu, sporządzając arkusz obserwacji dziecka, który zawiera m.in. ocenę sprawności dziecka w zakresie: motoryki dużej i małej, percepcji, komunikacji, rozwoju emocjonalnego i zachowania, a także ocenę postępów oraz trudności w funkcjonowaniu dziecka, w tym identyfikowanie i eliminowanie barier i ograniczeń w środowisku utrudniających jego aktywność i uczestnictwo w życiu społecznym, oraz informacje dotyczące poszczególnych zajęć realizowanych w ramach wczesnego wspomagania.

2. Opinie w sprawie zindywidualizowanej ścieżki realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dla dziecka (§ 12 ust. 3 rozporządzenia w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach¹⁰)

Zindywidualizowana ścieżka realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego jest jedną z form – obowiązującej od dnia 1 września 2017 r. – pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Jest ona przewidziana dla dzieci, które ze względu na trudności w funkcjonowaniu w przedszkolu, przede wszystkim wynikające ze stanu zdrowia, nie mogą realizować wszystkich zajęć wychowania przedszkolnego wspólnie z oddziałem przedszkolnym i wymagają dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specjalnych potrzeb edukacyjnych. Dzieci objęte tą formą pomocy część zajęć realizują indywidualnie, a część razem z oddziałem. Objęcie ucznia tą formą pomocy wymaga opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej na podstawie wniosku przedszkola, za zgodą rodziców.

3. Opinie o możliwości rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej przez dziecko sześcioletnie (art. 36 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo oświatowe)

Opinie te są wydawane w przypadku, gdy dziecko nie korzystało z wychowania przedszkolnego, ale jego rodzice chcą, aby w wieku sześciu lat rozpoczęło ono edukację szkolną. Przepisy stanowią, że rodzice mogą zapisać do klasy pierwszej dziecko sześcioletnie, które nie uczęszczało do przedszkola. Muszą jednak uzyskać opinię o możliwości rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole wydaną przez publiczną lub niepubliczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną, założoną zgodnie z art. 168 Prawa oświatowego oraz zatrudniającą pracowników mających kwalifikacje określone dla pracowników publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych.
Dziecko sześcioletnie na wniosek rodziców będzie przyjęte do klasy pierwszej pod warunkiem posiadania opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej o możliwości rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej.

4. Opinie o potrzebie odroczenia spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego w danym roku szkolnym (art. 36 ust. 6 ustawy Prawo oświatowe)

Rodzice dziecka siedmioletniego mogą wystąpić z wnioskiem do dyrektora publicznej szkoły podstawowej o odroczenie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego o jeden rok szkolny. Do wniosku dołącza się opinię, z której wynika potrzeba odroczenia spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego w danym roku szkolnym, wydaną przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną albo niepubliczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną założoną zgodnie z art. 168 ustawy Prawo oświatowe oraz zatrudniającą pracowników mających kwalifikacje określone dla pracowników publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych.

5. Opinie o potrzebie odroczenia spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego w danym roku szkolnym (art. 38 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe)

W przypadku dzieci mających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego rozpoczęcie spełniania obowiązku szkolnego może być odroczone, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy dziewięć lat. Do wniosku o odroczenie spełniania obowiązku szkolnego dołącza się orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oraz opinię, z której wynika potrzeba odroczenia spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego w danym roku szkolnym, wydaną przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną albo niepubliczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną założoną zgodnie 
z art. 168 ustawy Prawa oświatowe oraz zatrudniającą pracowników mających kwalifikacje określone dla pracowników publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych.
Dziecko, któremu dyrektor publicznej szkoły podstawowej odroczył spełnianie obowiązku szkolnego, kontynuuje przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub innej formie wychowania przedszkolnego.

6. Opinie o możliwości spełniania przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem (art. 37 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy Prawo oświatowe)

Na wniosek rodziców dyrektor publicznego lub niepublicznego przedszkola może zezwolić, w drodze decyzji, na spełnianie przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem. Zezwolenie może być wydane, jeżeli do wniosku zostanie dołączona opinia publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej.

7. Opinie w sprawie objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu (§ 5 pkt 6 rozporządzenia w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach)

Na podstawie ww. przepisu pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu jest udzielana z inicjatywy poradni.