Nauczyciele przedszkola nie muszą być osobami wszechstronnie uzdolnionymi, aby móc wspierać talenty dzieci. Najważniejsze, aby potrafili rozpoznawać mocne strony przedszkolaków oraz właściwie ukierunkować rozwój ich zdolności. Potencjał drzemiący w dzieciach czasami potrzebuje odpowiedniego impulsu, aby móc się uaktywnić.
Autor: Małgorzata Pruś
Psychotraumatolog, pedagog, specjalista terapii pedagogicznej. Pracuje jako psycholog szkolny. Specjalizuje się w pracy z dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym w sferze psychoedukacji, profilaktyki oraz kompetencji kluczowych, udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wspiera w sytuacjach trudnych związanych z kryzysem psychologicznym, napięciem emocjonalnym, obniżonym nastrojem. Zajmuje się procesowym doskonaleniem kadr oświaty w zakresie rozwoju zawodowego. Posiada uprawnienia nauczyciela, coacha, trenera umiejętności społecznych, mediatora, szkolnego organizatora rozwoju edukacji, trenera kompetencji kluczowych oraz e-nauczyciela. Jest autorką wielu artykułów i publikacji z zakresu edukacji i wychowania oraz pomocy psychologiczno-pedagogicznej w placówkach oświatowych.
Musimy zaufać ludziom, bo są nam niezbędni.
Wszystkie nasze istotne potrzeby zaspokajać możemy
tylko dzięki innym, dzięki temu, że jacyś ludzie
upieką nam chleb, inni wydrukują gazetę, zrobią nam kolację,
gdy wracamy po pracy do domu, w pracy współpracują z nami,
a jeśli odmówią, to doświadczymy tego boleśnie1.
Piotr Sztompka
Zaufanie jest wartością, której doświadczamy w odniesieniu do samych siebie, innych ludzi oraz otaczającego świata. Pozwala na tworzenie wartościowych więzi, dobrą komunikację, efektywne współdziałanie. Mamy potrzebę bycia godnymi zaufania, ale też ufania innym. Brak zaufania, nieufność, ostrożność mogą negatywnie wpłynąć między innymi na poczucie dobrostanu psychicznego. Zaufanie buduje się długo, a traci bardzo szybko. Umacnianie zaufania to złożony proces, bez którego trudno o profesjonalne relacje w szkole.
Afirmacja wspierająca to dostosowane do indywidualnych potrzeb oraz możliwości każdej osoby narzędzie przydatne w pracy nad własnym rozwojem. Pozytywne stwierdzenia warto formułować samodzielnie, ale można też skorzystać z gotowych dobrych sentencji. Ważne, aby poszukiwać inspiracji wśród myśli, słów i działań mających konstruktywny charakter, kształtujących pozytywny obraz własnej osoby oraz wspierających poczucie dobrostanu.
Każde dziecko jest inne, każdy przedszkolak lubi co innego. Jednak dla wielu dzieci w wieku przedszkolnym konstruktywne radzenie sobie z trudnymi doświadczeniami oraz wywołanymi napięciami emocjonalnymi stanowi duże wyzwanie. Dlatego dobrze jest wiedzieć, co pomaga dziecku się wyciszyć, a co przeszkadza mu w uspokojeniu się. Nie ma uniwersalnej metody na wyciszenie, bowiem to, co służy jednemu dziecku, drugiemu może szkodzić, pogłębiając złe samopoczucie. Na pewno uważność na potrzeby dziecka, empatyczna postawa, bliska autentyczna relacja, wspierają dobrostan emocjonalny przedszkolaka.
Nauczyciele przedszkola nie muszą być osobami wszechstronnie uzdolnionymi, aby móc wspierać talenty dzieci. Najważniejsze, aby potrafili rozpoznawać mocne strony przedszkolaków oraz właściwie ukierunkować rozwój ich zdolności. Potencjał drzemiący w dzieciach czasami potrzebuje odpowiedniego impulsu, aby móc się uaktywnić.
Przeżywanie emocji pomaga w tworzeniu własnej życiowej historii. To narracja bogata w różnorodne doświadczenia: pośród tych dobrych, budujących znajdują się również wydarzenia graniczne, wywołujące bardzo silne uczucia. Strata, rozłąka, przemijanie, śmierć są nierozerwalnie związane z życiem każdego człowieka, również dziecka. Dorośli, unikając trudnych pytań, chcą w ten sposób ochronić je przed smutkiem, żalem, złością, bólem. Tymczasem przedszkolak ma prawo przejść proces żałoby, nawet jeśli jego strata nie jest społecznie akceptowalna. Dorosły, którego obecności bardzo potrzebuje, powinien mu w tym towarzyszyć.
„Nieśmiałość wędruje tajemniczymi szlakami, dotykając nawet tych, którzy nigdy przedtem nie byli nieśmiali. Świeżo upieczeni nieśmiali stanowią prawie połowę wszystkich nieśmiałych. Wielu z nich to młodzi ludzie, którzy nie byli nieśmiali jako dzieci, ale ostatnio z jakichś powodów takimi się stali”.
Philip G. Zimbardo
Nieśmiałość to emocja, której doświadcza wiele osób. Nieśmiałość to również cecha osobowości, którą posiada wielu ludzi. Aby przezwyciężyć nieśmiałość, trzeba poznać jej naturę oraz rozpoznać jej przyczyny. Wówczas można wybrać i zastosować odpowiednią metodę działania. Nieśmiałość potrzebuje uważności oraz empatii. Jak wspierać najmłodszych w radzeniu sobie z nią i przeciwdziałać izolacji rówieśniczej?
„Odkrycie źródła siły w samym sobie jest w konsekwencji najlepszą przysługą jaką możemy wyświadczyć innym ludziom”.
Rolo May
Superwizja jest pojęciem obecnym w psychologii oraz psychoterapii. Co daje superwizja psychologowi i psychoterapeucie? Po pierwsze spełnia on w ten sposób niezbędny wymóg, przygotowując się do pracy lub pracując w zawodzie, po drugie otrzymuje przestrzeń do rozwoju. W wielu innych dziedzinach, oprócz psychologii i psychoterapii, także funkcjonują superwizje, między innymi w edukacji. Czy pracownicy oświaty mają możliwość superwizowania swojej pracy?
Metoda Self-reg jako skuteczne narzędzie wspierania dzieci w osiągnięciu równowagi emocjonalnej
Młodszy brat lub siostra w rodzinie przedszkolaka to zmiana nie tylko dla starszego dziecka oraz jego rodziców, ale niejednokrotnie wyzwanie dla nauczycieli przedszkola. W momencie pojawienia się w domu drugiego lub kolejnego dziecka ujawniają się różne trudności opiekuńczo-wychowawcze. Najczęściej przedszkolak doświadcza trudnych emocji oraz przejawia wymagające zachowania, których rodzice nie akceptują i nie zawsze sami potrafią sobie z nimi poradzić. W jaki sposób dyrektor oraz grono pedagogiczne przedszkola mogą wspierać dziecko doświadczające trudności w nowej sytuacji rodzinnej?
O ile bardzo dużo mówi się ostatnio o potrzebie wspierania dobrostanu uczniów i uczennic oraz obowiązku realizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w placówkach, to kwestia kondycji psychofizycznej nauczycieli, wychowawców i innych specjalistów pracujących w przedszkolu jest podejmowana bardzo rzadko. Najczęściej temat ten omawia się w kontekście zwolnień lekarskich oraz urlopów dla poratowania zdrowia. Czy nauczyciel, który sam potrzebuje wsparcia, może udzielać efektywnej i skutecznej pomocy swoim uczniom?
Przedszkole powinno posiadać opracowany schemat interwencji w przypadku krzywdzenia dziecka w rodzinie. Procedury postępowania w przypadku ujawnienia lub uzasadnionego podejrzenia doświadczania przez dziecko przemocy domowej stanowią wytyczne w zakresie reagowania dla odpowiedzialnego za bezpieczeństwo w przedszkolu dyrektora oraz personelu. Przede wszystkim jednak mają wspierać doznającego krzywdy przedszkolaka. Jak w praktyce powinna wyglądać realizacja obowiązujących w przedszkolu procedur?
Trudno oprzeć się wrażeniu, że współczesna edukacja ma poważny problem, o którym bardzo mało się mówi. Dzieci mierzą się codziennie z nadmiarem bodźców i nie potrafią sobie z nimi same poradzić. Wymaga się od nich coraz więcej, coraz szybciej, coraz intensywniej, a one po prostu nie dają rady. Ich mózgi nie ogarniają tego wszystkiego w takim stopniu, jak oczekują tego od nich nauczyciele, wychowawcy, rodzice, kuratorzy, urzędnicy oraz inni specjaliści od edukacji i wychowania.