Dobrostan nauczycieli - Co mogą zrobić, żeby czuć się dobrze w pracy? W jaki sposób dyrektor może ich wspierać?

Choć dobrostan psychofizyczny nauczycieli i nauczycielek zazwyczaj pomijany jest w publicznych debatach oraz prywatnych dyskusjach nad kondycją współczesnej edukacji, nie zmienia to faktu, że profilaktyka zdrowia psychicznego wymaga zdecydowanie większej uwagi niż dotychczas. Jak można zaobserwować w wielu relacjach przedstawianych przez samych zainteresowanych między innymi w mediach społecznościowych i nie tylko, nauczyciele są przemęczeni, sfrustrowani, rozczarowani niskimi zarobkami, zdegustowani koniecznością inwestowania prywatnych zasobów oraz przynoszenia własnych pomocy edukacyjnych, niezadowoleni z nadmiaru obowiązków oraz kolejnych zmian w edukacji. Coraz więcej nauczycieli i nauczycielek deklaruje chęć zmiany pracy oraz podejmuje decyzje o przekwalifikowaniu się i podjęciu zatrudnienia w zupełnie innej branży niż edukacja. Poczucie misji charakterystyczne dla tego zawodu powoli się wypala w zderzeniu z rzeczywistością współczesnej edukacji. 

W szeregu za strażakami i lekarzami

Z przeprowadzonych w 2019 r. badań Centrum Badania Opinii Społecznej na temat tego, które zawody poważamy, wynika, że zawód nauczyciela cieszy się dużym poważaniem społecznym. Takie przekonanie wyraziło 77% badanych respondentów. Nauczyciele znaleźli się na siódmym miejscu, zaraz za strażakami, pielęgniarkami i lekarzami. Dalsze miejsce w rankingu zajmują między innymi księża, posłowie, adwokaci czy policjanci. W komunikacie opublikowanym na stronie internetowej CBOS można przeczytać: „warto przypomnieć, że zawód ten od wielu lat cieszy się dużym uznaniem społecznym. Od dwudziestu pięciu lat CBOS uwzględnia ten temat w swoich sondażach. Duże poważanie zawodu nauczyciela deklaruje zdecydowana większość Polaków, a w ostatnich latach prestiż tej profesji jeszcze wzrósł. Rok temu, gdy ostatni raz pytaliśmy o tę kwestię, duży szacunek dla zawodu nauczyciela wyraziło ponad trzy czwarte badanych. Jest to najlepszy wynik dla tej profesji w historii naszych badań”.

Z kolei z innego badania, zrealizowanego w 2022 r. przez Ogólnopolski Panel Badawczy Ariadna 7 dla Wirtualnej Polski, można dowiedzieć się, że 61% badanych odpowiedziało negatywnie na pytanie: Czy według Ciebie zawód nauczyciela jest właściwie szanowany i doceniany w Polsce? Na pytanie dotyczące zarobków nauczycieli 14% respondentów odpowiedziało, że według nich zarobki nauczycieli w Polsce powinny być zdecydowanie wyższe niż obecnie, a 46% badanych wskazało, że wyższe niż obecnie. Także w raporcie CBOS Polskie szkoły 2022 można odnaleźć informację o niskich zarobkach nauczycieli, na co wskazało 47% ankietowanych osób. Jednocześnie 48% respondentów określa pozytywnie jakość nauczania w publicznych szkołach podstawowych, zaś 34% ma krytyczne podejście. Zgodnie z informacjami CBOS opinia o jakości edukacji w Polsce pogorszyła się na przestrzeni ostatnich lat. 

Nauczyciele to grupa zawodowa, która prawdopodobnie jest najczęściej oceniana przez inne osoby. Oceny wystawiają im: uczniowie, rodzice, inni nauczyciele, dyrektorzy, wizytatorzy, kuratorzy, ministrowie, eksperci, członkowie społeczności lokalnej oraz społeczeństwo. Nauczyciele oceniają również sami siebie, poddając samoocenie własny warsztat pracy oraz kształtowane przez siebie procesy edukacyjne i wychowawcze w placówce. To sprawia, że czują dużą presję w związku z wykonywanym przez siebie zawodem. Stała ewaluacja ich pracy to jeden z wielu stresorów, obok niskich zarobków, zbyt licznych grup, problemów wychowawczych, agresji i przemocy rówieśniczej niewystarczającego wsparcia specjalistów. Choć z badań wynika, że zawód nauczyciela cieszy się dużym poważaniem społecznym, to jednak wielu nauczycieli otwarcie mówi o tym, że czują się niedocenieni. Muszą sprostać coraz większym oczekiwaniom, a nakład ich pracy, zaangażowanie oraz wynagrodzenie nie przekładają się na zaspokojenie ich najważniejszych potrzeb. 

Brak wsparcia

Próbę rozpoznania różnych aspektów zawodu nauczycielskiego przedstawia publikacja Między pasją a zawo...