W aktualnej sytuacji formalno-prawnej polskiej oświaty niezwykle ważnym działaniem, które wynika zarówno ze sprawowania funkcji kierowniczej w placówce, jak i z racji sprawowania nadzoru pedagogicznego w obecnej formule, jest KONTROLA. Znaczenia i wartości prawidłowo oraz celowo realizowanej kontroli praktycznie nie da się przecenić. Jej wyniki mogą doskonale służyć zarówno do poprawy funkcjonowania placówki, jak i mieć istotny wpływ na progres jakości jej pracy.
Autor: Jan Lewandowski
Wieloletni nauczyciel i wychowawca w różnego typu placówkach oświatowych (szkoła podstawowa, szkoła ponadpodstawowa, placówka kształcenia specjalnego, ośrodki doradztwa metodycznego). Nauczyciel konsultant DODN we Wrocławiu Filia w Legnicy. Wieloletni dyrektor i pracownik nadzoru pedagogicznego (DODN Filia w Legnicy – dyrektor, Dolnośląskie Kuratorium Oświaty we Wrocławiu – dyrektor Wydziału Organizacyjnego, Kuratorium Oświaty w Legnicy – wizytator i wicekurator oświaty). Kurator Oświaty w Legnicy oraz nauczyciel akademicki.
Nowa Minister Edukacji Narodowej pismem z dnia 12 czerwca 2024 r. nr DKOTC-WNP.4092.3.2024.AMA oficjalnie ogłosiła obowiązujące w roku szkolnym 2024/2025 kierunki realizacji polityki oświatowej państwa1.
Pismo tego typu sensu stricte nie posiada charakteru obowiązującego aktu prawnego, jednak expressis verbis zawiera ono istotne wytyczne stanowiące podstawę do planowania dydaktycznego, opracowywania planów nadzoru pedagogicznego, planów pracy oraz innych dokumentów, a zwłaszcza działań nauczycieli oraz dyrektorów placówek w ramach sprawowanej funkcji kierowniczej.
Jak każdego roku wrzesień jest miesiącem nie tylko rozpoczynającym nowy rok szkolny, ale również miesiącem, w którym dyrektorzy przystępują do finalizowania planowania działań zwłaszcza w obszarze nadzoru pedagogicznego, gdyż do dnia 15 września, zgodnie z obowiązującym prawem, są zobowiązani do przedstawienia radzie pedagogicznej planu nadzoru pedagogicznego na bieżący rok szkolny. Niejednokrotnie pojawia się pytanie, dlaczego każdy dyrektor osobno. Dlatego że w każdym roku szkolnym formułowane są inne cele nadzoru pedagogicznego wynikające z aktualnej sytuacji panującej w placówce albo ze zmienionych warunków formalno-prawnych obowiązujących w systemie oświaty, a także innych założeń rozwojowych przyjmowanych w różnych i placówkach.
Zmierzający nieuchronnie do końca bieżący rok szkolny to doskonały czas na dokonanie rzetelnych podsumowań i analiz, na podstawie których należy zaplanować działania niezbędne do zrealizowania w nowym roku szkolnym. Rok szkolny w oświacie to specyficzny czas, który wyznacza rytm pracy przedszkola i ma istotne znaczenie dla poszczególnych działań kadry zarządzającej i wszystkich pozostałych pracowników przedszkola.
Jednocześnie z przygotowaniami do zbliżającego się zakończenia zajęć dydaktycznych dyrektorzy powinni też przygotować się do przeanalizowania realizacji nadzoru pedagogicznego w mijającym roku szkolnym tak, aby czas ten został maksymalnie wykorzystany. Przygotowane właściwie analizy realizacji nadzoru pedagogicznego będą optymalnym materiałem do budowania planu nadzoru pedagogicznego na kolejny rok szkolny. Jednak problem leży w odpowiednim podejściu do zagadnienia nadzoru pedagogicznego. Wydawałoby się, że sprawa jest oczywista dla osób zarządzających szkołami i placówkami oświatowymi, ale ilość błędów (niestety niejednokrotnie powielanych również w publikatorach) wskazuje, że nadzór pedagogiczny jest niewłaściwie rozumiany, i często pozostaje w zupełnej sprzeczności nie tylko z jego istotą, ale również z obowiązującym prawem oświatowym.
Można łatwo zauważyć, że kwestie dyscyplinarne – ze względu na wagę problemu oraz znaczenie tak zawodowe, jak i etyczno-moralne – zawsze wzbudzały i nadal wzbudzają duże emocje, zwłaszcza że potencjalne konsekwencje postępowania dyscyplinarnego mogą być dla nauczyciela bardzo dokuczliwe i niestety długotrwałe. Ich natura jest wyjątkowo delikatna i dlatego interpretacja pewnych sytuacji, do jakich dochodzi w szkole, przedszkolu lub placówce oświatowo- -wychowawczej, musi być szczególnie ostrożna i wyważona.
Każdy nauczyciel i dyrektor szkoły doskonale rozumie, że uzyskiwanie kolejnych stopni awansu zawodowego przez nauczyciela to sytuacja ważna i wyjątkowo stresująca, ponieważ wszystkim bardzo zależy na pozytywnym przebiegu i zakończeniu podjętej procedury awansowej. Z tego też względu awansujący nauczyciel potrzebuje realnego wsparcia w swojej placówce, bez względu na stopień awansu, o który się ubiega. Cenna jest zwłaszcza pomoc o charakterze proceduralno-merytorycznym, ponieważ obecne wymogi formalne są zróżnicowane i łatwo można popełnić błąd, którego konsekwencje mogą być już nieodwracalne.
Każdy dyrektor szkoły lub placówki oświatowej powinien pamiętać, że fundamentalną zasadę każdej decyzji kadrowej stanowi ta, zgodnie z którą podstawą nawiązania stosunku pracy są posiadane kwalifikacje i kompetencje zawodowe. Jest to szczególnie istotne w sytuacji nowych rodzajów zajęć edukacyjno-wychowawczych i terapeutycznych realizowanych w placówkach na podstawie zmienionych przepisów oświatowych. W przypadku nauczycieli podstawą takich decyzji będzie Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli jak również posiadany stopień awansu zawodowego.
Wszelkie zmiany dokonywane w pragmatyce zawodowej budzą zrozumiałe zainteresowanie (a nawet zaniepokojenie) tak nauczycieli, jak i dyrektorów szkół i placówek oświatowych. A takie zmiany właśnie zachodzą i należy je bardzo dokładnie przeanalizować, aby nie popełnić błędów.