Co dalej z awansem zawodowym nauczycieli po 1 września 2018 roku?

Wartość określonego stopnia awansu zawodowego praktycznie dla każdego nauczyciela należy rozważać w trzech równoważnych płaszczyznach. Po pierwsze – pozycjonuje on danego nauczyciela na okreś-
lonym miejscu w hierarchii zawodowej, po drugie – sankcjonuje wypracowaną przez niego w okresie wielu lat pracy (różnie to wygląda przy poszczególnych stopniach awansu) właściwą mu pozycję zawodową (poprzez oficjalne potwierdzenie wypracowanego dorobku zawodowego), po trzecie – jednoznacznie pozycjonuje nauczyciela na określonym poziomie w „tabeli wynagrodzeń”, czyli innymi słowy ma wymierny wpływ na uzyskiwane w ramach stosunku pracy wynagrodzenie zasadnicze, co w dość istotny sposób wpływa na różnego rodzaju pochodne płacowe, które liczone są poprzez określony wskaźnik procentowy od ustalonej bazy, a tę stanowi właśnie wynagrodzenie zasadnicze (takimi pochodnymi są np. dodatek stażowy, dodatek motywacyjny itp.). 

Działania dyrektora w zakresie awansu zawodowego nauczycieli są bardzo zindywidualizowane, gdyż dotyczą one konkretnego człowieka i jego autentycznego, wyjątkowego (często niepowtarzalnego) dorobku zawodowego. Między innymi z tego właśnie względu decyzje związane z awansem zawodowym wymagają niezwykłej rozwagi, trafności, a przede wszystkim doskonałej znajomości aktualnie obowiązującego prawa w tym zakresie. 

Podstawa prawna

Podstawę prawną awansu zawodowego nauczycieli do niedawna stanowiły w zasadzie tylko dwa akty prawne, ale po ostatnich zmianach należy do nich dołączyć jeszcze inne, takie jak: 

• ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela – tekst jednolity ogłoszony w dniu 26 maja 2017 r. przez Marszałka Sejmu RP (Dz. U. z dnia 22 lutego 2017 r., poz. 1189), Rozdział 3a,
• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z dnia 11 stycznia 2017 r., poz. 59 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz. U. z dnia 11 stycznia 2017 r., poz. 60),
• ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z dnia 29 listopada 2017 r., poz. 2203),
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z dnia 26 marca 2013 r. Nr 58, poz. 393)1 – od pierwszego września będzie w tym względzie obowiązywało zupełnie nowe rozporządzenie (projekt z 19 marca 2018 r.), a jego wydanie jest konsekwencją zmian wprowadzonych ustawą o finansowaniu zadań oświatowych. 

Ze względu na poważny charakter wprowadzanych zmian należy pod koniec bieżącego roku szkolnego przeanalizować zasady, jakie w kwestii awansu zawodowego będą obowiązywały od początku nowego roku szkolnego. Niniejsze rozważania powstały w oparciu o zapisy ustawy wprowadzającej przepisy ustawy Prawo oświatowe oraz ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Ponadto uwzględnione są zapisy projektu rozporządzenia sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, które ma wejść w życie z dniem 1 września 2018 r. 

Stopnie awansu

W obecnej sytuacji prawnej w oświacie funkcjonują cztery zhierarchizowane stopnie awansu zawodowego – trzy z nich się zdobywa (są to stopnie: nauczyciela stażysty, nauczyciela kontraktowego oraz nauczyciela dyplomowanego), natomiast jeden jest nadawany – chodzi tutaj o tytuł Honorowego Profesora Oświaty.

Z praktycznego punktu widzenia każdy stopień awansu zawodowego nauczyciela jest jego osobistym przywilejem, a nie obowiązkiem, i związany jest z jego jednoznaczną decyzją osobistą. Wyjątek jednak stanowi pierwszy ze stopni awansowych, który jest nadawany niejako ex lege2 – po spełnieniu podstawowych wymagań formalnych (w tym kwalifikacyjnych). 

Warunkiem uzyskania przez nauczycielowa kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie określonych prawem wymagań kwalifikacyjnych, odbycie wymaganego okresu stażu na danym stanowisku zakończonego uzyskaniem (od 1 września 2018 r.) co najmniej dobrej oceny pracy oraz zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną lub uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy przedstawionego dorobku zawodowego i przeprowadzonej rozmowie3 (każda z formuł odpowiada ubieganiu się o wyższy stopień awansu zawodowego).

Kolejne trzy (po nauczycielu stażyście) stopnie awansu zawodowego nadawane są w drodze decyzji administracyjnej przez organ uprawniony do nadawania danego stopnia awansu zawodowego4. Sprawa decyzji administracyjnej jest niezwykle istotna, gdyż każ...