Realizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej w aktualnej rzeczywistości oświatowej

Aby prawidłowo organizować w przedszkolu działania związane z pomocą psychologiczno-pedagogiczną, należy przyjrzeć się zmienionym, jak i obowiązującym aktom prawnym dotyczących podejmowania zadań oświatowych w tym zakresie. Można odnieść wrażenie, że regulacje te są niejako rozdzielne, jednak gdy czytelnik wnikliwie zapozna się z treścią zapisów merytorycznych, to bez problemu zorientuje się, że są one ze sobą bardzo mocno powiązane. Wszystkie zmiany (te wcześniejsze i te ostatnie) mają charakter komplementarny i dotyczą również uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi (bardzo szeroko rozumianymi) oraz zadań nauczycieli pracujących z uczniami ze stwierdzonymi niepełnosprawnościami również w warunkach pandemicznych i tych będących ich konsekwencją. Dotyczy to również  uczniów zdolnych, a raczej szczególnie uzdolnionych. Praca z uczniami o określonych uzdolnieniach to przecież również działanie na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu

Ostatnio przyjęte zmiany systemowe w oświacie nie wpływają w sposób bezpośredni na podstawowe zadania związane z pomocą psychologiczno-pedagogiczną, tylko je trochę inaczej sytuują, oczywiście z wyjątkiem pojawienia się nowego stanowiska, jakim jest pedagog specjalny. Nie należy stanowiska pedagoga specjalnego utożsamiać z dotychczasowym rozumieniem tego określenia, które dotyczyło nauczycieli posiadających wiedzę i doświadczenie do pracy z uczniem z niepełnosprawnością lub z dysfunkcją (np. oligofrenopedagog – to pedagog specjalny pracujący z uczniami z niepełnosprawnością intelektualną). Z tego też względu wskazane jest przypomnienie zasad tej pomocy – na czym polega i jak powinna być prawidłowo realizowana, aby można było ją przetransponować na aktualne szkolne warunki realizacyjne. 

Zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami i zasadami pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu polega na:

• rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia,
• wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększenia efektywności pomocy udzielanej uczniom,
• rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz w środowisku społecznym.

Zwracam uwagę na szczególne podkreślenie znaczenia warunków realizacyjnych oraz na ocenę efektywności udzielanej pomocy. Ma to istotny wpływ na sposoby realizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Teraz należy zapewnić nie tylko odpowiednie formy i metody pracy z uczniem z niepełnosprawnością, ale również odpowiednie warunki, w jakich ta pomoc jest realizowana. Obecnie istnieje obowiązek systematycznej oceny efektywności jej udzielania i to nie tylko na koniec, ale również w trakcie procesu pomocowego. 

Należy również zwrócić uwagę na poszerzony katalog głównych przyczyn inicjowania działań pomocowych – specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne dziecka wynikają w szczególności z: 

• niepełnosprawności,
• niedostosowania społecznego,
• zagrożenia niedostosowaniem społecznym,
• zaburzeń zachowania lub emocji,
• szczególnych uzdolnień,
• specyficznych trudności w uczeniu się,
• deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych,
• choroby przewlekłej,
• sytuacji kryzysowych lub traumatycznych,
• niepowodzeń edukacyjnych,
• zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi,
• trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą,
• innych potrzeb dziecka.