Potrącenia z wynagrodzenia

Podstawowe regulacje dotyczące ochrony wynagrodzenia pracownika

Do podstawowych zasad prawa pracy należy konieczność wypłacania pracownikowi wynagrodzenia w ustalonej przez strony stosunku pracy wysokości. Co więcej, wśród podstawowych obowiązków pracodawcy znalazła się konieczność terminowego i prawidłowego wypłacania pracownikowi wynagrodzenia (art. 94 pkt 5 k.p.). W niektórych przypadkach dokonanie potrąceń z wynagrodzenia przysługującego nauczycielowi jest jednak prawnie uzasadnione i dopuszczalne. Pracodawca wykonujący ciążący na nim obowiązek prawny lub realizujący własne uprawnienie ma możliwość wypłacenia nauczycielowi wynagrodzenia mniejszego niż umówione, a następnie przekazania pobranej różnicy wierzycielom pracownika, natomiast jeżeli sam jest wierzycielem pracownika, potrąconą część zatrzyma dla siebie. Zgodnie z art. 87 § 1 k.p.
z wynagrodzenia pracownika, niezależnie od jego woli, można potrącać tylko cztery rodzaje należności:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
• kary pieniężne udzielane pracownikowi przez pracodawcę zgodnie z art. 108 k.p.

Powyższy katalog należności, które mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika bez obowiązku uzyskiwania jego zgody, ma charakter zamknięty i w żadnym wypadku nie jest możliwe potrącenie bez zgody pracownika innych należności niż wymienione w art. 87 § 1 k.p. – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 1980 r. (I PR 43/80)

Dokonywanie potrąceń ustawowych

Należy zwrócić uwagę na to, że kolejność należności możliwych do potrącenia wymienionych w art. 87 § 1 k.p. ma istotne znaczenie. Chodzi o sytuacje, gdy w stosunku do pracownika istnieje kilka różnych należności nadających się do potrącenia. Wówczas pracodawca powinien dokonać potrąceń zgodnie z kolejnością przedstawioną w tym przepisie.

Pierwsze dwa rodzaje wskazanych potrąceń są egzekwowane na podstawie tytułów wykonawczych. Dzięki temu ułatwiona ma być realizacja obowiązku alimentacyjnego – polegającego na dostarczaniu środków utrzymania i wychowania osobie, która nie jest w stanie sama się utrzymać albo żyje w niedostatku. Obowiązek spoczywa co do zasady na najbliższej rodzinie. Zgodnie z art. 1081 k.p.c. świadczeniami alimentacyjnymi są alimenty i renty mające charakter alimentów. Do rent o charakterze alimentacyjnym zalicza się rentę zasądzoną przez sąd, rentę ustaloną w ugodzie sądowej oraz rentę ustaloną w akcie notarialnym. W przypadku drugiej grupy świadczeń egzekwowanych na mocy tytułu wykonawczego rodzaj świadczeń jest bez znaczenia – ważne jest jedynie to, aby wobec pracownika wystawiony był t...