Podsumowanie nadzoru pedagogicznego za rok 2022/2023 wyniki i wnioski na nadchodzący rok szkolny

Pozwoli to na bezproblemowe realizowanie trudnych zadań, przed którymi obecnie znalazła się polska oświata. Z tego też względu należy dokonać swoistej kwerendy problemów, aby spokojnie, a zwłaszcza merytorycznie, przygotować potencjalne decyzje, które z końcem bieżącego roku szkolnego zostaną ostatecznie podjęte (a przygotowywane są już od marca 2023 r. i zostaną usankcjonowane w zatwierdzonym arkuszu organizacyjnym) i konsekwentnie wdrożone. Przy dobrze wykonanych przygotowaniach pod koniec roku szkolnego wystarczą już tylko informacje uzupełniające dotyczące wyników i wniosków wynikających ze sprawowanego nadzoru. Przygotowane w ten sposób podsumowanie z nadzoru pedagogicznego będzie optymalnym materiałem do budowania planu nadzoru pedagogicznego na nowy rok szkolny 2023/2024.

Znaczenie planu w ewaluacji

Z całym naciskiem zwracam uwagę na błędy, jakie często nadal pojawiają się w rozważaniach oświatowych. Otóż mówimy o podsumowaniu nadzoru pedagogicznego, a nie o sprawozdaniu z jego realizacji, gdyż takowego już od kilku lat w oświacie nie ma. Należy zatem przypomnieć, że co do zasady sprawozdanie[1] to nic innego niż wierna i dokładna relacja o charakterze informacyjnym pisana z punktu widzenia świadka lub uczestnika zdarzeń. Informacje przedstawiane są w porządku chronologicznym lub tematycznym. Ponadto za sprawozdanie uznawana jest pisemna relacja z przebiegu jakiejś działalności, szczegółowe zdanie sprawy z czegoś, opis jakichś wydarzeń, raport[2]. Tymczasem dyrektor nie musi nikomu relacjonować tego, co, jak i kiedy robił w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego. Natomiast musi przedłożyć informację o wynikach i wnioskach sprawowanego nadzoru pedagogicznego, które będą rezultatem podsumowania prowadzonych działań, a zwłaszcza analizy uzyskanych informacji. Natomiast podsumowanie to ogólne i zwięzłe przedstawienie jakichś spraw, problemów lub wydarzeń[3] lub rekapitulacja, streszczenie, bilans, podliczenie, skwitowanie itp., a także sposób zebrania (zgromadzenia) danych czy informacji oraz sposób ich przedstawienia określonemu audytorium. Potocznie podsumowanie jest rozumiane jako forma prezentacji wyników (efektów) zakończonego działania z omówieniem niezbędnego w tym względzie kontekstu działania oraz wniosków i rekomendacji na przyszłość. Istota podsumowania wynika z bardzo prostej logiki: skoro był sformułowany plan z celami i zadaniami do wykonania, a następnie była jego realizacja, to musi pojawić się również ewaluacja i ocena uzyskanych efektów. Podsumowanie roczne pozwala na rzetelne odniesienie się do tego, co zrobiliśmy, jak to zostało wykonane, co się nie udało oraz co i jak należy poprawić. Takie typowe podsumowanie powinien przygotować nie tyle sam dyrektor, co cały zespół osób. Aby tak się stało, dyrektor powinien do tego zadania zaangażować całą rzeszę pracowników przedszkola, w tym zwłaszcza nauczycieli, co wynika z partycypacyjnego charakteru obecnego nadzoru pedagogicznego. Dobre podsumowanie jest niezwykle istotne w kontekście efektywności pracy oraz wytycznych, jakie nasuwają się w odniesieniu do projektowania i racjonalizacji działań w najbliższej przyszłości. W sytuacji profesjonalnego podejścia do kwestii merytorycznego podsumowania wnioski z niego płynące będą bogatym źródłem planowania pracy na kolejny rok szkolny. Zgodnie z powyższym podsumowanie zawsze odnosi się do założeń opisanych w planie i powinno uwzględniać jego strukturę. Ponieważ przy opracowywaniu podsumowania należy zawsze uwzględniać elementy planu, w tym miejscu należy więc odnieść się również do procesu planowania i do samego dokumentu, jakim jest plan – w naszym przypadku plan nadzoru pedagogicznego. Ponieważ w procesie realnego planowania nie można pozwolić sobie na przepisywanie tzw. zwyczajowych zapisów z poprzednich dokumentów tego typu, to również podsumowanie musi odnosić się do realnych działań i uzyskanych efektów popartych określonymi dokumentami (dowodami). Zasada ta wynika z podstawowych wytycznych planistyczno-sprawozdawczych, chociażby z tego, iż w każdym roku szkolnym zakładamy nieco inne (zmodyfikowane, skorygowane) cele nadzoru pedagogicznego – wynikające z aktualnej sytuacji panującej w placówce albo ze zmienionych warunków formalno-prawnych obowiązujących w systemie oświaty. Aby opracowywane podsumowanie zrealizowanego planu było wiarygodne, musi być przygotowane w ściśle określony sposób. Dlatego też zawsze należy mieć na względzie fakt, że działania dyrektora związane z planowaniem nadzoru powinny przebiegać zgodnie z podstawowymi etapami procesu planowania. Do takich etapów zaliczyć należy: 

• określenie aktualnych celów, 
• ocena bieżącej sytuacji, 
• ustalenie precyzyjnej procedury (opis procesu transformacji zasobów w rezultaty, czyli określenie tego, co i kiedy ma być zrobione, kto odpowiada za realizację),
• ustalenie praktycznego harmonogramu pracy (poprzez określenie w każdym elemencie realizacji planu odpowiedzialnej osoby i jej władzy, kontroli nad planem i zasobami, jak również rezultatów, za osiągnięcie których jest odpowiedzialna),
• wyznaczenie konkretnej odpowiedzialności,
• sprawdzenie wykonalności planu i kosztów jego realizacji.
   

Należy zwracać uwagę na istotną zależność poszczególnych elementów planowania – ma ona ewidentnie charakter przyczynowo-skutkowy. Bardzo podobnie należy odnosić się również do opracowywania podsumowania. Zarówno plan, jak i podsumowanie odnoszą się do zagadnienia nadzoru pedagogicznego. Pod pojęciem nadzoru[4] należy rozumieć sprawowanie pełnej kontroli nad kimś lub nad czymś, a także możliwość władczego oddziaływania na podległe nadzorowi i nadzorcy osoby i przedmioty. Podmiot nadzorujący, czyli nadzorca, jest odpowiedzialny nie tylko za kwestie proceduralne, ale i także za wszelkie działania podmiotu nadzorowanego. Nadzór jest pojęciem znacznie szerszym od kontroli i zawiera w sobie także pojęcie odpowiedzialności. 

Odniesienie do planu

Przystępując do opracowania podsumowania realizowanego nadzoru pedagogicznego, dyrektor przedszkola musi zatem zgromadzić określone informacje, które będą stanowiły bazę do przeprowadzenia niezbędnych analiz. Musi jednoznacznie odpowiedzieć na zasadnicze pytanie: jak w rzeczywistości wygląda przedmiotowe zagadnienie (a zwłaszcza jego praktyczna realizacja). Odpowiedzi na to pytanie udziela się w celu uzyskania wiarygodnych informacji dotyczących tego, co...