Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w przedszkolu – o czym musi pamiętać dyrektor

W § 1 ww. rozporządzenia określono warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Zakresem zastosowania tych przepisów objęci są wychowankowie i uczniowie wymagający stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy:

• niepełnosprawni (niesłyszący, słabosłyszący, niewidomi, słabowidzący, z niepełnosprawnością ruchową i intelektualną i z niepełnosprawnościami sprzężonymi), 
• niedostosowani społecznie i zagrożeni tym niedostosowaniem. 

Miejsce realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu

Realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego powinna rozpocząć się jak najwcześniej. Rozporządzenie w sprawie orzeczeń wskazuje, że kształcenie, wychowanie i opiekę dla uczniów niepełnosprawnych organizuje się w:

• przedszkolach (ogólnodostępnych, z oddziałami integracyjnymi, integracyjnych, z oddziałami specjalnymi, specjalnych, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych formach wychowania przedszkolnego), 
• szkołach (ogólnodostępnych, z oddziałami integracyjnymi, integracyjnych, ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi, specjalnych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych, ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych¹.

Okres obowiązywania indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego powinien pokrywać się z okresem, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Nie powinien on być dłuższy niż etap edukacyjny.

 

Kształcenie uczniów niedostosowanych społecznie

Lwia część orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego wydawana jest w związku z niedostosowaniem społecznym uczniów i wychowanków lub zagrożeniem tym niedostosowaniem. Kształcenie, wychowanie i opiekę dla takich uczniów niedostosowanych społecznie organizuje się w szkołach oraz w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. 

Granica wiekowa 

Zgodnie z art. 31 ust. 4 i 5 ustawy Prawo oświatowe, dziecko w wieku 6 lat jest zobowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego. Jest to tzw. obowiązek przedszkolny, który rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat.

Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy siedem lat i trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia. Dziecko może iść do szkoły również w wieku sześciu lat, ale jest to zależne od woli jego rodziców lub opiekunów prawnych.

Z kolei art. 36 ust. 9 ustawy Prawo oświatowe stanowi, że po ukończeniu szkoły podstawowej dziecko podlega obowiązkowi nauki do 18. roku życia. 

Określone w rozporządzeniu dotyczącym orzeczeń granice wiekowe oznaczają, że uczeń legitymujący się orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego ma prawo uczyć się
do ukończenia 20 i 24 lat, ale nie ma takiego obowiązku, gdyż granice wiekowe obowiązków (szkolnego i nauki) wskazane sa w prawie oświatowym i dotyczą wszystkich uczniów. 

Realizacja orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego 

Jak wynika z zapisów rozporządzenia dotyczącego orzeczeń, przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych, inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły, oddziały i ośrodki mają obowiązek zapewnienia: 

• realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego;
• warunków do nauki, specjalistycznego sprzętu i środków dydaktycznych, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów;
• zajęć specjalistycznych oraz innych zajęć odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów (zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne); 
• integracji uczniów ze środowiskiem rówieśniczym, w tym z uczniami pełnosprawnymi;
• przygotowania uczniów do samodzielności w życiu dorosłym

Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny

Zgodnie z art. 127 ust. 3 ustawy Prawo oświatowe uczniowi objętemu kształceniem specjalnym dostosowuje się program wychowania przedszkolnego i program nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych. Owo dostosowanie następuje na podstawie opracowanego dla ucznia indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego uwzględniającego zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. 

Z kolei § 6 rozporządzenia szczegółowo określa, jak taki indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny powinien wyglądać. Elementy obowiązkowe określone w programie: 

• zakres i sposób dostosowania: programu wychowania przedszkolnego do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych wychowanka, w szczególności przez zastosowanie odpowiednich metod i form pracy lub zintegrowane działania nauczycieli, wychowawców i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem ukierunkowane na poprawę funkcjonowania ucznia, w szczególności: 
  • działania o charakterze rewalidacyjnym – w przypadku ucznia niepełnosprawnego, 
  • działania o charakterze resocjalizacyjnym – w przypadku ucznia niedostosowanego społecznie, 
  • działania o charakterze socjoterapeutycznym – w przypadku ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym;
• formy i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane;
• działania wspierające rodziców ucznia lub wychowanka oraz – w zależności od potrzeb – zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, specjalistycznymi itp.; 
• zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia;
• zakres współpracy nauczycieli, wychowawców i specjalistów z rodzicami w realizacji zaleceń orzeczenia;
• w przypadku uczniów niepełnosprawnych – rodzaj i sposób dostosowania warunków organizacji kształcenia do rodzaju niepełnosprawności ucznia;
• w zależności od indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia wskazanych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego – wybrane zajęcia wychowania przedszkolnego lub zajęcia edukacyjne, które są realizowane indywidualnie z uczniem lub w grupie liczącej do 5 uczniów.

W przedszkolach, szkołach i ośrodkach zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego, z uwzględnieniem realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Obowiązkiem dyrektora takiej placówki jest dołożenie wszelkich starań, aby tacy specjaliści w kierowanej przez niego placówce byli zatrudnieni. 

Kto przygotowuje program? 

Program opracowuje zespół, który tworzą nauczyciele, wychowawcy i specjaliści, prowadzący zajęcia z uczniem lub wychowankiem. 

Podstawowym zadaniem zespołu jest opracowanie programu. W tym celu jego członkowie muszą dokonać wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając diagnozę i wnioski sformułowane na jej podstawie oraz zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Oceny te są „aktualizowane” co najmniej dwa razy do roku. 

Pracę zespołu koordynuje wychowawca albo nauczyciel lub specjalista, prowadzący zajęcia z uczniem, wyznaczony przez dyrektora przedsz...