Metody pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym – cz. 2

 

Prezentujemy kolejną część artykułu pokazującego bogactwo metod i form, które nauczyciel może zastosować w codziennej pracy, aby jak najlepiej wspomóc prawidłowy rozwój przedszkolaka. 

Metody z zakresu edukacji matematycznej

• Edukacja matematyczna według  Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej i Ewy Zielińskiej

Metody wspomagające naukę czytania

• Metoda odimiennej nauki czytania dr Ireny Majchrzak
• Metoda dobrego startu Marty Bogdanowicz

Istotną rolę w metodzie dobrego startu odgrywają trzy elementy: wzrokowy (znak graficzny), słuchowy (piosenka) i motoryczny (odtwarzanie znaków graficznych zgodnie z rytmem piosenki). Ćwiczenia zawarte w metodzie usprawniają jednocześnie analizatory: wzrokowy, słuchowy i kinestetyczno-ruchowy, kształtują lateralizację i orientację w schemacie własnego ciała, oddziałują na procesy emocjonalne i zachowania społeczne oraz aktywność twórczą. Dzieci mogą tworzyć własne wzory do piosenek oraz teksty i muzykę.

 

Techniki relaksacyjne

• Masaż relaksacyjny
• Muzyka relaksacyjna
• Technika relaksacji według Jacobsona

Technika relaksacji w wersji dla dzieci polega na wykonywaniu przez nie celowych ruchów wymagających przeplatania dwóch stanów: napinania i rozluźniania mięśni w czasie zabawy (zabawa słabego i silnego). Schemat ćwiczeń obejmuje kolejno: ręce, nogi, mięśnie tułowia, szyi oraz twarzy. Można wprowadzić przy tym postacie z bajek, opowiadań itp.

• Relaksacja według Wintreberta

Metodę tę proponujemy wykorzystywać we współpracy z rodzicami, gdyż istotną rolę odgrywa tu relaksator (rodzic lub nauczyciel) nawiązujący bezpośredni kontakt z dzieckiem. Relaksator nawiązuje z nim kontakt werbalny nacechowany życzliwością. Relaksator sam wykonuje ruchy u dziecka. Schemat ruchów obejmuje kolejno kończyny górne, twarz i okolice, potem po kolei części nóg (są to: krążenia, huśtania, opuszczanie bierne). Zawsze wykonuje się najpierw ruchy prawej strony ciała, potem lewej.

• Relaksacja oparta na treningu autogennym  według A. Polender

Trening ten jest metodą oddziaływania na własny organizm i życie psychiczne, polegającą na wyzwalaniu w sobie reakcji odprężenia i koncentracji oraz stosowania autosugestii. Dzieci, słuchając opowiadania terapeuty, np. o zmęczonym misiu, identyfikują się z nim i naśladują go, poddając się sugestii zawartej w słowach terapeuty. Relaksacja powinna być prowadzona w pozycji leżącej, w pomieszczeniu odizolowanym od hałasu.

 

Metody terapeutyczne

• Arteterapia

Jej celem jest ujawnienie zahamowań blokujących poznanie, uczenie się, rozwój zdolności, kształtowanie osobowości, a tym samym odkrycie nowych możliwości i osiągnięcie zmian w zachowaniu, może być realizowana przez:

• muzykoterapię,
• teatroterapię,
• bajkoterapię,
• sztuki plastyczne.

 

• Muzykoterapia 

Wpływa na sferę emocjonalną. Może działać uspokajająco lub też aktywizująco. Poprawia samopoczucie, wpływa korzystnie na system nerwowy. Wartość terapeutyczną posiada zarówno odbiór treści muzycznych, jak również swobodne tworzenie, improwizacja. Dzięki muzykoterapii dzieci rozwijają swoją wrażliwość i wyobraźnię muzyczną, wyczucie rytmu, uczą się skupienia, koncentracji, dyscypliny.

• Teatroterapia

W metodzie tej stosuje się głównie psychodramę, za pomocą której odreagowuje się różne urazowe przeżycia z przeszłości, które rzutują w znaczący sposób na obecne życie. Dzięki tej metodzie uwalniane są silne lęki i emocje. Poznaje się i zaczyna rozumieć siebie i innych.

• Bajkoterapia

Polega na czytaniu literatury odpowiednio dobranej do stanu psychicznego odbiorcy. Literatura piękna, biografie, bajki terapeutyczne, baśnie wprowadzają dziecko w inny świat. W literaturze dziecko odnajduje szereg pomysłów na temat tego, jak radzić sobie z własnymi problemami. Bajkoterapia przyczynia się do rozwoju wrażliwości społecznej, wyobraźni, poszerza sferę przeżyć, wpływa na poczucie własnej wartości i pozwala uwierzyć we własne siły.

• Terapia przez sztuki plastyczne

Ekspresja plastyczna jest najbardziej powszechną formą arteterapii. Stosuje się tutaj najczęściej takie techniki, jak:

• malowanie pędzlem,
• malowanie palcami, całymi dłońmi,
• malowanie „mokre w mokrym”,
• odbijanie plam, kształtów,
• rozdmuchiwanie farby przez rurkę, malowanie nitką,
• składanie papieru (origami),
• lepienie z gliny, masy solnej, papierowej, modeliny,
• rzeźbienie,
• wycinanki,
• wyplatanie,
• haft i wiele innych.

 

• Techniki behawioralne:
  • Chwalenie (według teorii uczenia się najlepiej chwalić często i nieregularnie; bardziej się staramy, jak nie wiemy, kiedy dostaniemy nagrodę).
  • Nagrody (coś, co podopieczny otrzymuje za wykonanie dodatkowych rzeczy/zadań).
  • System Przywilej – Zasada-Konsekwencja.
  • Technika „Zmiana A” – można określić jako zmianę otoczenia w celu zapobiegania wystąpienia trudnych sytuacji.
  • System żetonowy (karty lojalnościowe) – należy nadać wartość punktową zachowaniu. Ustalenie wspólnie z podopiecznym listy.
  • Polecenia – muszą być skutecznie wydawane.
  • Zasady są nieodzownym elementem wychowania. Potrzebuje ich każde dziecko bez względu na wiek. Wskazują one na to, co powinniśmy robić, porządkują świat
  • Wyliczanie, czyli metoda 1-2-3
  •  Zasada Premacka, zgodnie z którą czynność bardziej preferowana może służyć do wzmacniania czynności mniej preferowanej.
  • Konsekwencje – zasady wyciągania konsekwencji: konsekwencję wyciągamy natychmiast lub w niedługim czasie po niewłaściwym zachowaniu, doprowadzenie konsekwencji do końca.
  • Ignorowanie – przykład kilku zachowań, które możemy ignorować (marudzenie, wykłócanie się, narzekanie na niesprawiedliwość, narzekanie na zasady, wzdychanie i wywracanie oczami).

 

• Program TEACCH

Jest to program terapii i edukacji dzieci z autyzmem oraz dzieci z zaburzeniami komunikacji. Głównym celem programu TEACCH jest pomaganie im w osiągnięciu maksymalnej niezależności w wieku dorosłym. Chodzi tu o pomaganie dzieciom w zrozumieniu otaczającego je świata, nabyciu umiejętności komunikowania się, dzięki którym będą mogły rozumieć innych ludzi, i dawanie im, na ile jest to możliwe, niezbędnych kompetencji, które pozwolą na dokonywanie wyborów dotyczących ich własnego życia.

• Metoda integracji sensorycznej

Integracja sensoryczna jest procesem neurobiologicznym, dzięki któremu wrażenia sensoryczne (zmysłowe) płynące z otoczenia i własnego ciała mogą być użyte w celowym działaniu. Zmysły dostarczają informacji z całego ciała i otoczenia wokół nas. Mózg rejestruje, segreguje i przetwarza informacje otrzymywane ze zmysłów. Jeśli prawidłowo integruje informacje, stanowią one doświadczenia, będące podstawą procesu uczenia się. Prawidłowe funkcjonowanie dziecka, jego rozwój psychoruchowy są zależne od rozwoju procesów integracji systemów zmysłowych: słuchowego, wzrokowego, dotykowego, proprioceptywnego (dotyczącego czucia głębokiego, czyli czucia z mięśni i stawów), przedsionkowego (czyli zmysł równowagi), węchu i smaku.
W przypadku gdy informacje pochodzące ze zmysłów napływają w sposób niewłaściwie zorganizowany, funkcje układu nerwowego blokują się, co uwidacznia się w postaci problemów w życiu codziennym, a także w trudności z materiałem szkolnym, np. czytaniem, pisaniem, liczeniem. Trudności w przetwarzaniu wrażeń sensorycznych (zmysłowych) dotyczyć mogą: rejestracji, czyli odbierania bodźców, modulacji, czyli tolerancji zmian oraz trudności z prawidłową reakcją, jako odpowiedzią na bodźce.

• Logopedyczna symultaniczno-sekwencyjna metoda prof. Cieszyńskiej

Metoda oparta na najnowszych badaniach neuropsychologicznych i na wieloletnich doświadczeniach terapeutycznych i logopedycznych prof. Cieszyńskiej. Wykorzystuje wiedzę o sekwencyjnych zdolnościach lewej półkuli mózgowej przy równoczesnym korzystaniu z symultanicznych sposobów przetwarzania bodźców językowych półkuli prawej. Wszystkie zadania opierające się na pracy prawej półkuli mózgowej (globalne rozpoznawanie samogłosek, wyrażeń dźwiękonaśladowczych, rzeczowników w mianowniku) mają na celu wzbudzanie motywacji dziecka do nauki czytania oraz przeprowadzane są w taki sposób, aby jak najszybciej przejść do czytania analityczno-sekwencyjnego, lewopółkulowego. Metoda krakowska jest programem terapii dzieci z różnymi zaburzeniami rozwojowymi.

 

Metody aktywizujące

Wśród tych wszystkich metod niewątpliwie najskuteczniejsze, a także najefektywniejsze w nauczaniu i uczeniu się są metody waloryzujące, a także problemowe, w tym również metody aktywizujące.

Metody aktywizujące to grupa metod, która ma sprawić, że nauczanie i przyswajanie wiedzy odbywa się w sposób niekonwencjonalny. Celem zajęć jest motywowanie dziecka do działania, twórczego myślenia i kreatywnego rozwiązywan...