Uprawnienia związków zawodowych w przedszkolach

Podstawa prawna funkcjonowania związków zawodowych

Głównym aktem prawnym regulujących funkcjonowanie związków zawodowych jest ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. Zgodnie z jego art. 1 podstawowym celem funkcjonowania związków zawodowych jest reprezentowanie i obrona praw, interesów zawodowych i socjalnych ludzi pracy. Co istotne, w niektórych sprawach związki zawodowe mogą reprezentować również osoby, które nie są w nim zrzeszone. Zgodnie z treścią art. 7 ust. 1 i 3 ustawy o związkach zawodowych:

• w zakresie praw i interesów zbiorowych związki zawodowe reprezentują: osoby wykonujące pracę zarobkową, w tym przebywające na emeryturze lub rencie, wolontariuszy, stażystów i inne osoby, które świadczą osobiście pracę bez wynagrodzenia – niezależnie od ich przynależności związkowej;
• na wniosek niezrzeszonej osoby, o której mowa powyżej, związek zawodowy może podjąć się obrony jej praw i interesów wobec pracodawcy (co do zasady bowiem w sprawach indywidualnych związki reprezentują prawa i interesy swoich członków).
   

Możliwość reprezentowania osób niezrzeszonych w związku potwierdza również treść art. 232 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1465). Zgodnie z jego brzmieniem, jeżeli przepisy prawa pracy przewidują współdziałanie pracodawcy z zakładową organizacją związkową w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, pracodawca ma obowiązek współdziałać w takich sprawach z zakładową organizacją związkową reprezentującą pracownika z tytułu jego członkostwa w związku zawodowym albo wyrażenia zgody na obronę praw pracownika niezrzeszonego w związku, zgodnie z ustawą o związkach zawodowych. Z przepisu tego wynika również inny wniosek – pracodawca jest zobowiązany do współdziałania z organizacją związkową wyłącznie wtedy, gdy przewidują to przepisy prawa (natomiast w pozostałym zakresie istnieje wyłącznie taka możliwość, ale nie obowiązek).
W celu skutecznej realizacji spoczywających na związkach zawodowych zadań, przepisy prawa wyposażyły je w odpowiednie uprawnienia, które przysługują co do zasady organizacjom zrzeszającym co najmniej 10 członków będących:

• pracownikami u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji lub
• innymi niż pracownicy osobami wykonującymi pracę zarobkową, które świadczą pracę przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawcy objętego działani...