Poradnik przygotowania oceny pracy nauczyciela zgodnie z nowymi przepisami

Dyrektor posiada szczególną autonomię w prowadzeniu polityki kadrowej, ale pod jednym wszakże warunkiem – musi być ona zgodna z obowiązującymi zasadami i regulacjami prawnymi. Dlatego też istnieje konieczność uzasadnienia prawnego takiego działania. Na dzień dzisiejszy do podstawowych przepisów prawnych regulujących procedurę dokonywania oceny pracy zaliczyć należy następujące akty prawne: 

• ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, dalej: KN (Dz. U. z 2021 r., poz. 1762 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1730),
• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, dalej: uPo (Dz. U. z 2021 r., poz. 1082 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2000),
• rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli (Dz. U. z 2022 r., poz. 1822), obowiązujące od 1 września 2022 r.

W przypadku przedszkoli i placówek publicznych, dla których organem prowadzącym jest jednostka samorządu terytorialnego, należy ponadto kierować się wskazaniami wynikającymi z uwarunkowań kontroli zarządczej, które są określone w dwóch kolejnych aktach prawnych, a mianowicie:

• art. 68–71 (rozdział 6) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 305 z późn. zm.),
• komunikat nr 23 Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych (Dz. Urz. Min. Fin. z 2009 r., Nr 15, poz. 84).

Podstawę zmian w zakresie oceny pracy stanowią zapisy w nowelizacji Karty Nauczyciela z dnia 5 sierpnia 2022 r. Zostały one doprecyzowane w formie aktu wykonawczego, jakim jest najnowsze rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki regulujące szczegółowo zasady i procedury dokonywania oceny pracy nauczyciela w nowej formule. 

Podstawową i mającą swoje dalsze konsekwencje zmianą jest bardzo mocne i jednoznaczne powiązanie oceny pracy nauczyciela z jego ścieżką awansu zawodowego. Takie powiązanie oznacza, że zostaje zlikwidowana ocena dorobku zawodowego za okres stażu (funkcjonująca jeszcze w ramach przepisów przejściowych). Nowa ocena stanie się narzędziem okresowej weryfikacji jakości pracy samego nauczyciela i to bez względu na posiadany przez niego stopień awansu zawodowego.

Kiedy dokonuje się oceny pracy?

Z powyższych zapisów wynika konieczność zmiany uzasadnienia prawnego takiego działania dyrektora. Otóż do tej pory art. 6 a ust. 1 KN stanowił, że: „Praca nauczyciela, z wyjątkiem pracy nauczyciela stażysty, podlega ocenie”. Natomiast aktualne brzmienie tego przepisu („praca nauczyciela podlega ocenie”) eliminuje jakiekolwiek wyjątki. 
Jednocześnie dyrektor ma obowiązek dokonania oceny pracy nauczyciela:

1. zawsze w drugim oraz ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela; 
2. także w ostatnim roku odbywania dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela;
3. w przypadku udzielenia nauczycielowi w trakcie odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela urlopu bezpłatnego – za okres dotychczas odbytego przygotowania do zawodu nauczyciela, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia zakończenia przez nauczyciela świadczenia pracy;
4. w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy lub przeniesienia do innej placówki nauczyciela mianowanego – za okres dotychczasowej pracy w tym przedszkolu po uzyskaniu stopnia nauczyciela mianowanego, w terminie nie dłuższym niż 21 dni odpowiednio od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy lub przeniesienia do innego przedszkola;
5. w przypadku udzielenia nauczycielowi mianowanemu urlopu bezpłatnego, urlopowania go lub zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na podstawie ustawy o związkach zawodowych – za okres dotychczasowej pracy w tym przedszkolu po uzyskaniu stopnia nauczyciela mianowanego, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia zakończenia przez nauczyciela świadczenia pracy w tym przedszkolu;
6. w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy w trakcie odbywania przez nauczyciela przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela – za okres dotychczas odbytego przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela, w terminie nie dłuższym niż 21 dni odpowiednio od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy; 
7. jeżeli nauczyciel zmienił miejsce zatrudnienia:
   – w pierwszym lub drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela – ocenę tę uwzględnia się przy dokonywaniu oceny pracy w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela,
   – po drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela – ocenę tę uwzględnia się przy dokonywaniu oceny pracy w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela,
   – w okres...