Nowe zasady awansu zawodowego nauczycieli po nowelizacji Karty Nauczyciela z 2022 r.

Do 1 września 2022 r.,zgodnie z art. 9a ust. 1 Karty Nauczyciela, ścieżka awansu zawodowego nauczycieli obejmuje 4 stopnie awansu: 

• nauczyciel stażysta,
• nauczyciel kontraktowy,
• nauczyciel mianowany,
• nauczyciel dyplomowany. 

Jednocześnie postępowanie na stopień nauczyciela kontraktowego po odbyciu zaledwie 9-miesięcznego stażu może być uważane za przedwczesne. Zachodzi bowiem wątpliwość czy okres ten nie jest zbyt krótki, by nauczyciel nabył umiejętności praktyczne służące sprawnemu i efektywnemu wykonywaniu tego zawodu. 

Uzyskanie kolejnych stopni awansu zawodowego wiąże się z szeregiem wymogów formalnych. Jednym z warunków uzyskania kolejnego stopnia awansu zawodowego jest m.in. odbycie stażu, który zgodnie z art. 9c ust. 1 KN w przypadku ubiegania się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego trwał dotychczas 9 miesięcy, a nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego – 2 lata i 9 miesięcy. W okresie stażu nauczyciel realizuje własny plan rozwoju zawodowego zatwierdzony przez dyrektora placówki, uwzględniający wymagania na ten stopień. Po zakończeniu stażu nauczyciel składa dyrektorowi sprawozdanie z realizacji tego planu. W terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia tego sprawozdania dyrektor placówki ustala ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu, z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela. 

Samo odbywanie stażu jest obwarowane szeregiem wymogów. Nauczyciel może rozpocząć staż wyłącznie z początkiem roku szkolnego, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć. Aby odbywać staż, nauczyciel musi być zatrudniony zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. Nauczyciel kontraktowy mógł rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w przedszkolu co najmniej 2 lat, a nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu co najmniej roku od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego. Okresy pracy nauczyciela pomiędzy stażami na kolejny stopień awansu zawodowego nie sprzyjały podejmowaniu przez niego w tym okresie inicjatyw mających na celu doskonalenie umiejętności. Ponadto przebieg posiedzeń samych komisji awansowych pozostawiał wiele do życzenia i był krytykowany w środowisku oświatowym. 

Jak zmieni się procedura awansu?

W związku z powyższym w dniu 5 sierpnia 2022 r. została przyjęta przez Sejm ustawa o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw. Ponieważ awans zawodowy nauczycieli łączy się z systemem oceny jakości ich pracy, nowelizacja wprowadza szereg zmian w tym zakresie. Likwidowana jest ocena dorobku zawodowego, a ocena pracy ponownie jest ściśle powiązana z rozwojem zawodowym. Z kolei z uwagi na to, że z systemem awansu zawodowego powiązany jest system wynagradzania nauczycieli, również w tym zakresie obecna nowelizacja wprowadza szereg istotnych zmian prawnych. 

Ponadto celem nowelizacji jest zagwarantowanie uczniom i ich rodzicom możliwości konsultacji z nauczycielem. Realizacji tego celu służyć ma wyodrębnienie czasu dostępności nauczyciela, w ramach którego, odpowiednio do potrzeb, będzie on prowadził konsultacje dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców. 

W nowej ustawie zostały również zawarte regulacje przejściowe (chodzi o płynne przejście z poprzednich zasad do nowych oraz o zachowanie tzw. praw nabytych). Jak łatwo zauważyć, cała pragmatyka zawodowa nauczycieli została „zmodernizowana”.

W nowelizacji ustawy[1] zakłada się zmniejszenie liczby stopni awansu zawodowego przez likwidację stopnia nauczyciela stażysty i stopnia nauczyciela kontraktowego[2]. Likwidacja stopnia nauczyciela kontraktowego i wydłużenie okresu pracy bez awansu zawodowego ma zapewnić nauczycielom podejmującym pracę w szkole lub przedszkolu odpowiedni czas niezbędny do nabycia umiejętności praktycznych przed dokonaniem ich...