„Wyobraź sobie radość jako kolor i kształt…”. Jak łączyć wyobraźnię z umiejętnościami społecznymi i emocjonalnymi

Eksperymentowanie w świecie „na niby” i testowanie uzyskanych rozwiązań w rzeczywistości dostępnej zmysłom pomaga w poznawaniu granic między obiema płaszczyznami, praw nimi rządzących oraz zrozumieniu, jak wykorzystywać jedną w służbie drugiej. Wyobraźnia może być użyteczna nie tylko w celu rozwoju poznawczego, ale również w kontekście doskonalenia kompetencji emocjonalno-społecznych. Warto więc wykorzystywać aktywności łączące te dwa aspekty.

O wyobraźni słów kilka

Czym jest wyobraźnia? To przede wszystkim proces poznawczy, który jest odpowiedzialny za zaistnienie wyobrażeń, a mówiąc bardziej szczegółowo – za wytworzenie lub przypominanie sobie wizerunków dowolnych przedmiotów, zjawisk czy scen. Może dotyczyć rzeczywistych faktów, wyobrażonych (przywołanych z pamięci, ale istniejących w świecie realnym) lub takich, które nie istnieją naprawdę, a jedynie w dziecięcej wyobraźni. Co ważne, zapamiętywane czy wymyślane informacje nie muszą dotyczyć wyłącznie obrazów – mogą także zawierać treści językowe (słowne). Wyobrażenie będzie więc wywoływaniem w umyśle obrazów czy sytuacji, które w określonym momencie nie oddziałują na zmysły ludzkie, tylko opierają się na wspomnieniach i fantazji. Może być to proces odtwórczy, czyli przywoływanie wcześniej zapamiętanych i nieobecnych w danej chwili zjawisk, jak również twórczy, stanowiący sceny i zjawiska nieistniejące (łączące elementy zapamiętane z nowymi, kreatywnymi) lub składający się tylko z tych całkiem innowacyjnych. Wyobraźnia wykorzystuje wiele zjawisk psychicznych i oprócz pamięci odwołuje się do myślenia, intuicji, empatii czy uczuć. 
Fenomen wyobraźni można wykorzystywać do przewidywania przyszłych wydarzeń. Biorąc pod uwagę doświadczenia oraz posiadane bieżące informacje, człowiek ma możliwość dążenia do uniknięcia sytuacji negatywnych lub przygotowania się do nich, o ile nie istnieje możliwość zapobiegnięcia im. Dzięki łączeniu obrazów i słów wyobrażanie sobie (czegoś, kogoś lub sytuacji) daje możliwość „symulacji” różnych scenariuszy bez konieczności wprowadzania ich w życie, co jest jednocześnie bezpieczne, pomocne i praktyczne. Taki sposób myślenia o wyobraźni nieodłącznie wiąże się z aspektem twórczości. Jej elastyczność, możliwość dokonywania przekształceń poruszanego w umyśle aspektu skutkuje stworzeniem oryginalnego wytworu, co wpływa na rozwój kreatywności, pomysłowości oraz w ogólny sposób stymuluje rozwój poznawczy. Wyobraźnia nie służy więc jedynie celom związanym z przewidywaniem i logicznym myśleniem, ale ma także istotne znaczenie w doskonaleniu umiejętności wpisujących się w szeroko rozumianą sztukę. Łącząc oba te aspekty – informacyjny (przewidujący) i artystyczny – można w ciekawy sposób zaplanować oddziaływania mające na celu wspieranie rozwoju kompetencji emocjonalno-społecznych dziecka, tak ważnych dla jego skutecznego i satysfakcjonującego...