Nieustanne dylematy dotyczące awansu zawodowego nauczycieli. Część 1

Podstawę prawną awansu zawodowego nauczycieli do niedawna stanowiły w zasadzie tylko dwa akty prawne, ale po ostatnich zmianach należy do nich dołączyć jeszcze inne. Są to: 

• ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, Rozdział 3a[1],
• ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw[2],
• ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw[3],
• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe[4],
• ustawa z dnia 30 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw[5],
• ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego[6],
• rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 września 2022 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli[7],
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli[8] – w przypadku stosowania rozwiązań określonych w przepisach przejściowych,
• rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli[9].
   

Większość nauczycieli i dyrektorów szkół zdążyła się już przyzwyczaić do obecnie obowiązujących reguł, zasad i wymagań związanych z uzyskiwaniem poszczególnych stopni awansu zawodowego, chociaż były one wielokrotnie zmieniane od początku wprowadzenia systemu awansu zawodowego nauczycieli w 2000 r. Jednak ostatnie zmiany mają poważniejszy charakter, a co za tym idzie – ich konsekwencje również są zdecydowanie poważniejsze. Aby nie popełnić błędu lub mylnie zinterpretować poszczególne zapisy, należy bardzo dokładnie przeanalizować zasady, jakie obowiązują aktualnie w zakresie awansu zawodowego. Przypomnimy sobie zatem wszystkie niezbędne kwestie, aby rozwiać wszelkie ewentualne niejasności w tym zakresie.
Otóż w aktualnej sytuacji prawnej w oświacie funkcjonują już tylko trzy zhierarchizowane stopnie awansu zawodowego – dwa z nich się zdobywa (są to stopnie: nauczyciela mianowanego oraz nauczyciela dyplomowanego), natomiast jeden jest nadawany – chodzi tutaj o tytuł Honorowego Profesora Oświaty. Zdobywanie tych stopni awansu poprzedzone jest okresem przygotowania do zawodu nauczyciela. 
Wówczas takiego nauczyciela określa się mianem nauczyciela początkującego. Z praktycznego punktu widzenia każdy stopień awansu zawodowego nauczyciela jest jego osobistym przywilejem, a nie obowiązkiem i jest związany z jego jednoznaczną decyzją osobistą. Wyjątek jednak stanowi etap początkowy, który jest rozpoczynany niejako ex lege[10] po spełnieniu podstawowych wymagań formalnych (w tym oczywiście kwalifikacyjnych). Z kolei warunkiem uzyskania przez nauczyciela kolejnego (wyższego) stopnia awansu zawodowego jest spełnienie określonych prawem wymagań kwalifikacyjnych (a nawet kompetencyjnych) oraz uzyskanie określonej oceny pracy, a także zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną lub uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy zaprezentowanego dorobku zawodowego i przeprowadzonej rozmowie[11] (każda z formuł odpowiada ubieganiu się o wyższy stopień awansu zawodowego). Kolejne stopnie awansu zawodowego nadawane są w drodze decyzji administracyjnej przez organ uprawniony do nadawania danego stopnia awansu zawodowego[12]. Ma to formalne znaczenie, gdyż każda decyzja administracyj...