Likwidacja przedszkola i szkoły bez zachowania terminu

Likwidacja przedszkola i szkoły bez zachowania terminu

Likwidacja szkoły czy przedszkola jest czynnością skomplikowaną, której nie da się przeprowadzić z dnia na dzień. Zarówno w przypadku przedszkoli publicznych, prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (JST), jak i w przypadku przedszkoli niepublicznych, prowadzonych przez inne niż JST osoby prawne lub osoby fizyczne, likwidacja wymaga wykonania kilku niezbędnych czynności, a ustawa Prawo oświatowe nakazuje, aby dokonywały się one z odpowiednim wyprzedzeniem, zanim nastąpi faktyczne zakończenie działalności przedszkola. 

Procedura likwidacji placówki publicznej

W przypadku przedszkola publicznego zasady likwidacji reguluje art. 89 ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu placówka publiczna może być zlikwidowana z końcem roku szkolnego przez organ prowadzący przedszkole, po zapewnieniu przez ten organ dzieciom możliwości kontynuowania nauki w innej placówce tego samego typu.

Organ prowadzący jest obowiązany, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem likwidacji, zawiadomić o zamiarze likwidacji przedszkola: 

• rodziców,
• właściwego kuratora oświaty,
• organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia przedszkoli danego typu.

Zgodnie z kolei z ust. 3 tej regulacji przedszkole prowadzone przez JST może zostać zlikwidowane po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty. Placówka prowadzona przez osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną może zostać zlikwidowana za zgodą organu, który udzielił zezwolenia na jej założenie.

Jeżeli zatem mamy do czynienia z przedszkolem samorządowym, to procedura likwidacyjna obejmuje:

• Podjęcie uchwały rady gminy (powiatu) o zamiarze likwidacji przedszkola. Ta uchwała jest dokumentem rozpoczynającym całą procedurę likwidacji, więc musi zostać podjęta w pierwszej kolejności, w takim terminie, aby zdążyć z przeprowadzeniem procedury likwidacyjnej. Zalecić można zatem podejmowanie takiej uchwały w styczniu roku kalendarzowego, w którym ma być zlikwidowana szkoła. Co istotne, uchwała ta nie przesądza jeszcze o likwidacji placówki, a jedynie wszczyna procedurę likwidacyjną.
• Zawiadomienie na co najmniej 6 miesięcy przed terminem likwidacji rodziców dzieci, właściwego kuratora, organu wykonawczego. Ponieważ placówka musi być zlikwidowana z końcem roku szkolnego, zawiadomienie powinno zostać wysłane najpóźniej na początku lutego, jeżeli do doręczenia zawiadomień jest wykorzystywana poczta. W razie niedostępności adresata, czyli rodziców ucznia, zawiadomienie będzie uznawane za skutecznie doręczone, bowiem wykorzystana zostanie instytucja fikcji doręczenia uregulowana w art. 44 k.p.a. Zgodnie z tą regulacją w razie niemożności doręczenia pisma operator pocztowy przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej. Fikcja doręczenia wymaga zatem czasu, stąd konieczność wysłania zawiadomień na początku lutego, aby w marcu zawiadomienie było już uznane za faktycznie doręczone.
• Uzyskanie pozytywnej opinii kuratora oświaty.
• Podjęcie właściwej (kategorycznej) uchwały likwidacyjnej. 
• Podjęcie czynności likwidacyjnych, jak: przekazanie dokumentacji przebiegu nauczania do kuratorium, likwidacja rachunków itd.

Procedura likwidacji placówki niepublicznej

Jak widać, procedura likwidacji przedszkola publicznego jest przede wszystkim długotrwała, ale co istotne, podobne zasady obowiązują również w przypadku przedszkoli niepublicznych. Tu zastosowanie ma art. 172 ust. 4 i 5 ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z tymi przepisami cała procedura likwidacji przedszkola niepublicznego obejmuje:

• Zawiadomienie o zamiarze likwidacji rodziców dzieci, organu rejestrowego i gminy. Jeżeli organem rejestrowym jest gmina, wówczas nie ma oczywiście potrzeby dokonywania dwóch odrębnych powiadomień tego organu o tej samej czynności. Ponieważ zawiadomienia muszą być dokonane co najmniej na 6 miesięcy przed terminem likwidacji, należy je doręczyć na początku lutego, podobnie jak w przypadku przedszkoli publicznych.
• Przekazanie dokumentacji przebiegu nauczania do kuratorium, a pozostałej dokumentacji, np. kadrowej, do archiwum.

Procedura likwidacji przedszkola niepublicznego jest zatem z punktu widzenia osoby prowadzącej nieco mniej skomplikowana niż likwidacja przedszkola publicznego, ale jest równie długotrwała. Osoba prowadząca niepubliczne przedszkole musi zatem podjąć decyzję o likwidacji odpowiednio wcześnie, aby udało się dokonać w terminie wymaganych przepisami powiadomień. 

Niestety, nie zawsze jest to możliwe i mogą wydarzyć się okoliczności, które zmuszą osobę prowadzącą niepubliczną placówkę do jej likwidacji, a jednocześnie niemożliwe będzie dochowanie terminu dokonania powiadomień.

Niedochowanie terminu zawiadomienia o likwidacji

Taka sytuacja może nastąpić przykładowo wówczas, gdy organ prowadzący niepubliczne przedszkole (bądź przedszkole publiczne prowadzone przez organy inne niż JST) nie jest właścicielem budynku, w którym szkoła się mieści, ale korzysta z wynajętej siedziby. Zawierając umowę najmu, można nie przewidzieć konieczności zawarcia umowy w taki sposób, aby przewidywała odpowiednio długi okres wypowiedzenia. Jeżeli zatem osoba prowadząca zawarła umowę przewidującą 3-miesięczny okres wypowiedzenia, wówczas może się okazać, że wypowiedzenie umowy zostało doręczone w maju, czyli do końca danego roku szkolnego zakończy się trzymiesięczny okres wypowiedzenia umowy najmu. Jednocześnie jednak taka sytuacja powoduje, że nie ma możliwości dokonania likwidacji w terminach wskazanych w ustawie Prawo oświatowe.

Wypowiedzenie umowy najmu siedziby, w której mieści się przedszkole, w praktyce może oznaczać konieczność jego likwidacji. Trudno może być znaleźć inne lokum w stosunkowo krótkim czasie, ponieważ taka lokalizacja musi spełniać warunki, o których mowa w art. 168 ust. 4 pkt 3 lit. d ustawy Prawo oświatowe. Siedziba musi zatem zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki nauki i pracy, spełniając wymagania określone w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, przepisach o ochronie środowiska, przepisach o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, przepisach techniczno-budowlanych i przepisach o ochronie przeciwpożarowej; spełnienie tych wymagań potwierdza się przez dołączenie do zgłoszenia odpowiednio pozytywnej opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego oraz pozytywnej opinii komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej.

Pojawia się więc pytanie, jak postąpić w przypadku gdy nie ma możliwości kontynuowania działalności przedszkola od nowego roku szkolnego, a jednocześnie o wystąpieniu takich okoliczności osoba prowadząca dowiedziała się na tyle późno, że nie jest w stanie dokonać powiadomień co najmniej na 6 miesięcy przed terminem likwidacji? Należy zatem rozważyć, jakie są konsekwencje późniejszego dokonania takich powiadomień.

Przede wszystkim należy podkreślić, że niedochowanie terminu powiadomienia o likwidacji przedszkola nie wpłynie w żaden sposób na fakt likwidacji. W opisywanym przypadku braku siedziby od nowego roku szkolnego nie ma możliwości faktycznego kontynuowania działalności przez placówkę i nie zmienia tego fakt, że powiadomienie się nie dokonało. Jeżeli natomiast uznać, że niedochowanie terminu nie wpływa na faktyczną likwidację, to w konsekwencji uznać również należy, że sam termin na dokonanie powiadomień ma charakter wyłącznie instrukcyjny, a więc jego przekroczenie nie rodzi żadnych konsekwencji.

Nie ma oczywiście uzasadnienia dla przekroczenia terminu na dokonanie powiadomień w sytuacji, gdy osoba prowadząca przedszkole wiedziała odpowiednio wcześniej o planowanej likwidacji, a nie wystąpiły żadne niespodziewane i niedające się przewidzieć okoliczności. W takiej sytuacji przekroczenie terminu jest wynikiem wyłącznie zaniedbania osoby prowadzącej. Nawet jednak w takiej sytuacji takie zaniedbanie nie wstrzyma likwidacji placówki w przypadku, gdy nie ma technicznej możliwości jej prowadzenia od początku kolejnego roku szkolnego.

Przyjmijmy, że organ rejestrujący przedszkole niepubliczne, czyli gmina lub powiat, stwierdzi, że z powodu przekroczenia terminu nie wykreśli placówki z ewidencji jednostek niepublicznych z końcem roku szkolnego. Jeżeli przedszkole nie podejmie działalności w nowym roku szkolnym, bo choćby jak w przywołanym przykładzie nie dysponuje siedzibą, wówczas zastosowanie będzie miał art. 169 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym wpis do ewidencji podlega wykreśleniu w przypadku zaprzestania działalności przez szkołę lub placówkę przez okres dłuższy niż 3 miesiące.

Skutek dla przedszkola jest zatem identyczny niezależnie od tego, czy organ prowadzący przedszkole niepubliczne przeprowadzi likwidację zgodnie z wymogami ustawy Prawo oświatowe, czy też nie dochowa wymaganych w nim terminów. Podkreślić przy tym należy, że z faktem niedochowania terminów ustawa Prawo oświatowe nie wiąże żadnych konsekwencji po stronie organu prowadzącego.

Przeczytaj również artykuł Przekształcenie przedszkola niesamorządowego i tworzenie dodatkowych lokalizacji zajęć.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1082 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 735 z późn. zm.).