Planowanie nadzoru pedagogicznego w przedszkolu na rok szkolny 2022/2023

Podstawa prawna tworzenia planu nadzoru pedagogicznego

Podstawowe zasady dotyczące sporządzania planu nadzoru pedagogicznego zostały zawarte w § 23 rozporządzenia MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. Nakładają one na dyrektora przedszkola obowiązek opracowania na każdy rok szkolny planu nadzoru pedagogicznego, który następnie powinien zostać przedstawiony na zebraniu rady pedagogicznej, w terminie do 15 dnia września roku szkolnego, którego dotyczy plan.

Planowanie nadzoru a podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa

Przepisy wskazują, że plan nadzoru pedagogicznego powinien zostać opracowany z uwzględnieniem podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa. Podmiotem odpowiedzialnym za koordynowanie i realizowanie polityki oświatowej państwa jest minister właściwy do spraw oświaty i wychowania (aktualnie jest to Minister Edukacji i Nauki), który współdziała w tym zakresie z wojewodami oraz z innymi organami i jednostkami organizacyjnymi właściwymi w sprawach funkcjonowania systemu oświaty – art. 43 ustawy Prawo oświatowe. W celu realizacji powyższych zadań podmiot ten jest zobowiązany do ustalenia podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa, w tym zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego (art. 60 ust. 3 pkt 1 ustawy Prawo oświatowe). Na obszarze województwa za realizację polityki oświatowej państwa odpowiada kurator oświaty, którego zadaniem jest m.in. współdziałanie z organami jednostek samorządu terytorialnego w tworzeniu i realizowaniu odpowiednio regionalnej i lokalnej polityki oświatowej, zgodnych z polityką oświatową państwa. Dokument ten zawiera zatem istotne wytyczne, na podstawie których tworzone są plany nadzoru pedagogicznego zarówno przez kuratorów oświaty, jak i przez dyrektorów poszczególnych jednostek oświaty. Do podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2022/2023 należy m.in. podnoszenie jakości kształcenia oraz dostępności i jakości wsparcia udzielanego dzieciom w przedszkolach ogólnodostępnych i integracyjnych.

Uwzględnienie wniosków z nadzoru sprawowanego w poprzednim roku

Jeżeli chodzi o uwzględnienie w planie nadzoru wniosków ze sprawowanego w poprzednim roku szkolnym nadzoru, nie ma obowiązku odwoływania się do wniosków starszych niż z roku szkolnego 2021/2022. Oczywiście w przypadku powracających zagadnień, wymagających nadzoru w zbliżającym się roku szkolnym, dyrektor może również odwołać się do doświadczeń z jeszcze wcześniejszych lat szkolnych, nie ma jednak takiego obowiązku.

W praktyce podczas sporządzania planu nadzoru pedagogicznego mogą zostać wykorzystane dodatkowo:

1. koncepcja funkcjonowania i rozwoju przedszkola,
2. wnioski i skargi wnoszone przez rodziców w minionym roku szkolnym,
3. wyniki kontroli przeprowadzonych przez organ nadzoru pedagogicznego,
4. wnioski z analizy dokumentacji przebiegu nauczania,
5. wnioski z obserwacji prowadzonych przez nauczycieli zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz innych zajęć i czynności wynikających z działalności statutowej przedszkola.

Obowiązkowe elementy planu nadzoru pedagogicznego

Obowiązkowe elementy planu nadzoru pedagogicznego określone zostały w § 23 ust. 3 rozporządzenia. Zgodnie z tym zapisem plan nadzoru pedagogicznego powinien zawierać w szczególności:

1. tematykę i terminy przeprowadzania kontroli,
2. zakres wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań,
3. plan obserwacji prowadzonych przez nauczycieli zajęć.

Warto przypomnieć, że z dniem 4 września 2021 r. zmienione zostały przepisy dotyczące sprawowania nadzoru pedagogicznego. Likwidacji uległy dwie formy nadzoru: ewaluacja oraz monitorowanie. W zamian poszerzeniu uległ zakres sprawowanej w ramach nadzoru pedagogicznego kontroli. Obecnie sporządzane przez dyrektorów plany nadzoru pedagogicznego nie muszą już zawierać:

1. przedmiotu ewaluacji wewnętrznej oraz terminu jej przeprowadzenia,
2. zakresu monitorowania w danym roku szkolnym.

Planowanie kontroli

Jak już wspomniano, w miejsce dwóch usuniętych form sprawowania nadzoru pedagogicznego resort edukacji zdecydował się na poszerzenie zakresu sprawowanej w jednostkach oświaty kontroli. Zgodnie z jej obecną definicją przez kontrolę należy rozumieć działania organu sprawującego nadzór pedagogiczny lub dyrektora przedszkola prowadzone w przedszkolu w celu oceny:

1. stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola,
2. przebiegu procesów kształcenia i wychowania w przedszkolu,
3. efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola.

W poprzednim stanie prawnym kontrola polegała wyłącznie na ocenie stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola.

Przygotowując plan nadzoru pedagogicznego, dyrektor powinien określić obszary funkcjonowania przedszkola, które jego zdaniem wymagają oceny pod kątem prawidłowości funkcjonowania, a które ponadto mogą być przedmiotem kontroli ze strony kuratora oświaty, i na nich skupić uwagę w trakcie kontroli przeprowadzanych przez siebie w nadchodzącym roku szkolnym. Powinno to znaleźć odzwierciedlenie w sporządzanym przez niego planie nadzoru pedagogicznego.Oczywiście warto w tym względzie prześledzić zawarte w najnowszych kierunkach realizacji polityki oświatowej państwa zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego dla kuratorów oświaty w zakresie kontroli.

W tym względzie warto przypomnieć, że roku szkolnym 2022/2023 badana będzie w przedszkolach ogólnodostępnych i integracyjnych zgodność z przepisami prawa zwiększenia dostępności i jakości wsparcia udzielanego dzieciom przez nauczycieli specjalistów, w tym pedagogów specjalnych. Należy pamiętać, że począwszy od 1 września 2022 r., przepisy zobowiązują wybrane jednostki oświatowe, w tym także przedszkola ogólnodostępne i integracyjne, do zatrudnienia nauczycieli specjalistów w określonym wymiarze. Zmiana została wprowadzona na mocy ustawy z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych. Na jej podstawie dodany został nowy przepis art. 42d KN, który zobowiązuje m.in. przedszkola niebędące przedszkolami specjalnymi do zatrudniania: nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych. Łączna liczba etatów nauczycieli specjalistów zależy od ilości dzieci w przedszkolu, ponadto inna będzie w latach szkolnych 2022/2023 i 2023/2024 (wówczas obowiązywać będzie przepis przejściowy art. 29 ustawy nowelizującej), a inna w kolejnych latach szkolnych (co do zasady z czasem wymiar zatrudnienia nauczycieli specjalistów ma być wyższy). Przepisy nie wskazują, na jakie specjalizacje przedszkole powinno położyć nacisk, pozostawiając tę decyzję dyrektorom, którzy najlepiej znają sytuację w swoich przedszkolach, a także bieżące potrzeby dzieci. Wyjątkowo, zgodnie z art. 42d ust. 11 KN, w przypadku przedszkoli, w których liczba dzieci przekracza 50, obowiązkowo należy zatrudnić pedagogów specjalnych i psychologów (liczba ich etatów nie może być wówczas niższa niż 25% minimalnej łącznej liczby etatów nauczycieli specjalistów ustalonej odpowiednio w art. 29 ustawy nowelizującej lub art. 42d ust. 3 KN).

Zwiększenie dostępności i jakości udzielanego dzieciom wsparcia ze strony nauczycieli specjalistów dotyczy również prawidłowego realizowania zadań przewidzianych w rozporządzeniu MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Rozporządzenie to reguluje zasady udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej m.in. bezpośrednio w przedszkolu, w tym przez nauczycieli specjalistów.

Określenie zakresu wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań

Plan nadzoru pedagogicznego powinien zawierać również zakres wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań. Zakres wspomagania określa § 22 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia, wskazując, że dyrektor, we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze, w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego powinien wspomagać nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez:

1. diagnozę pracy przedszkola,
2. planowanie działań rozwojowych, w tym motywowanie nauczycieli do doskonalenia zawodowego,
3. prowadzenie działań rozwojowych, w tym organizowanie szkoleń i narad.

Zakres wspomagania wymieniony powyżej nie stanowi katalogu zamkniętego, co oznacza, że dyrektor lub inni nauczyciele pełniący funkcje kierownicze w przedszkolu mogą wspomagać nauczycieli w ich pracy również za pomocą innych działań. Należy bowiem wskazać, że zgodnie z § 2 pkt 10 rozporządzenia, przez wspomaganie należy rozumieć działania dyrektora przedszkola mające na celu inspirowanie i intensyfikowanie w przedszkolu procesów służących poprawie i doskonaleniu jego pracy, ukierunkowane na rozwój uczniów.

Plan obserwacji zajęć

Kolejnym obowiązkowym elementem planu nadzoru pedagogicznego jest plan obserwacji. Zgodnie z § 22 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia, w celu realizacji zadań związanych z nadzorem pedagogicznym dyrektor przedszkola we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze przeprowadza obserwacje prowadzonych przez nauczycieli zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz innych zajęć i czynności wynikających z działalności statutowej przedszkola.

Podsumowanie

Powyższy zakres treści, które musi zawierać plan nadzoru pedagogicznego, stanowi jedynie niezbędne minimum. W razie potrzeby plan może zostać poszerzony również o inne elementy, na co wskazuje zwrot „plan nadzoru pedagogicznego zawiera w szczególności” użyty w § 23 ust. 3 rozporządzenia. Każdorazowo należy jednak upewnić się, że plan będzie zawierał co najmniej wskazane powyżej elementy. Przygotowany przez dyrektora plan nadzoru pedagogicznego powinien zostać przedstawiony na zebraniu rady pedagogicznej w terminie do dnia 15 września roku szkolnego, którego plan dotyczy. Przepisy wymagają również, aby w przypadku konieczności wprowadzenia zmian do planu dyrektor niezwłocznie poinformował radę pedagogiczną o wprowadzonych przez siebie zmianach (§ 23 ust. 4 rozporządzenia).

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1551 z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016  Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r., poz. 1082).
3. Ustawa z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1116).
4. Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1280).