Pedagog specjalny – nowy przedszkolny specjalista

Chcesz lepiej poznać ten temat? Sprawdź nasz artykuł: Metody pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym

Pedagog specjalny w przedszkolu

Według Ministerstwa Edukacji i Nauki zadania wykonywane przez pedagoga specjalnego powinny być uzupełnieniem i wsparciem dla zadań realizowanych przez nauczycieli innych niż tzw. nauczyciele wspomagający oraz specjaliści „w zakresie rozpoznawania specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów lub wychowanków oraz planowania dla nich wsparcia odpowiadającego ich potrzebom rozwojowym i edukacyjnym”. 

Co robi pedagog specjalny w przedszkolu? Kwalifikacje

W Klasyfikacji zawodów i specjalności – w dziale 2359: Specjaliści nauczania i wychowania gdzie indziej niesklasyfikowani – pedagog specjalny figuruje pod numerem 235 919.  

Od lat podstawą do otrzymania posady pedagoga specjalnego w przedszkolach, szkołach i placówkach specjalnych są określone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej minimalne kwalifikacje zawodowe. Oznacza to, że trzeba mieć co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie oraz przygotowanie pedagogiczne. Można też ukończyć studia inne niż pedagogiczne w stopniu magistra i dodatkowo studiować na studiach podyplomowych pedagogikę specjalną oraz uzyskać przygotowanie pedagogiczne. 

Projekt nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli przewiduje, że na stanowisku pedagoga specjalnego w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych będzie można zatrudnić nauczyciela posiadającego:

• jednolite studia magisterskie na kierunku pedagogika specjalna lub
• jednolite studia magisterskie, lub studia pierwszego bądź drugiego stopnia, w zakresie pedagogiki specjalnej, lub
• jednolite studia magisterskie, lub studia pierwszego i drugiego stopnia w zakresie pedagogiki oraz ukończony kurs kwalifikacyjny, lub studia podyplomowe w zakresie pedagogiki specjalnej bądź w zakresie edukacji włączającej.

Do 31 sierpnia 2026 r. na stanowisku nauczyciela pedagoga specjalnego będzie można zatrudnić również osobę, która:

• posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolu i klasach I-III szkoły podstawowej, a ponadto ukończyła studia podyplomowe w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka – dotyczy to przedszkoli ogólnodostępnych i integracyjnych,
• posiada kwalifikacje do pracy w przedszkolach, szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych określone w przepisach oraz ukończyła kurs kwalifikacyjny lub studia podyplomowe w zakresie pedagogiki specjalnej.

Jak widać, w projekcie tym nie ma w ogóle mowy o wymaganiach odnośnie do ukończonej specjalizacji w zakresie pedagogiki specjalnej.

Pedagog specjalny w przedszkolu – zakres zadań i czynności

Od 30 maja br. na stronie Rządowego Centrum Legislacji figurują projekty rozporządzeń zmieniających następujące rozporządzenia: 

Rozporządzenie z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach 

Z dodanego tam § 24a wynika, że do zadań pedagoga specjalnego w przedszkolu, szkole i placówce należy w szczególności:

1. Współpraca z nauczycielami, wychowawcami grup wychowawczych lub innymi specjalistami, rodzicami oraz uczniami w: 

• podejmowaniu działań w zakresie zapewnienia aktywnego i pełnego uczestnictwa uczniów w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz dostępności, o której mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami,
• rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły i placówki, 
• rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych uczniów,
• określaniu niezbędnych do nauki warunków, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych, w tym wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia;

2. współpraca z zespołem planującym i koordynującym kształcenie specjalne w zakresie opracowania i realizacji indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, w tym zapewnienia mu pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
3. wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w: 

• rozpoznawaniu przyczyn niepowodzeń edukacyjnych uczniów lub trudności w ich funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły lub placówki,
• udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w bezpośredniej pracy z uczniem,
• dostosowaniu sposobów i metod pracy do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz jego możliwości psychofizycznych, 
• doborze metod, form kształcenia i środków dydaktycznych do potrzeb uczniów;

4. udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej rodzicom uczniów i nauczycielom;
5. współpraca, w zależności od potrzeb, z innymi  podmiotami, o których mowa w § 4 ust. 3 oraz w § 5;
6. przedstawianie radzie pedagogicznej propozycji w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli przedszkola, szkoły lub placówki w zakresie zadań określonych w pkt 1–5.

Rozporządzenie z dnia 3 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli: pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych 

W § 3 dodano ust. 2 mówiący o tym, że pedagodzy specjalni w ramach tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz realizują następujące zajęcia.

W ramach zadań związanych z:

• podejmowaniem działań w zakresie zapewnienia aktywnego i pełnego uczestnictwa uczniów lub wychowanków w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz dostępności, o której mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, 
• rozpoznawaniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów lub wychowanków w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów lub wychowanków oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów lub wychowanków, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia lub wychowanka i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły lub placówki, we współpracy z nauczycielami, 
• wspieraniem nauczycieli w:
  • rozpoznawaniu przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów lub wychowanków, w tym barier i ograniczeń, utrudniających funkcjonowanie ucznia lub wychowanka i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły lub placówki,
  • udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w bezpośredniej pracy z uczniem,
  • dostosowaniu sposobów i metod pracy do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia lub wychowanka oraz jego możliwości psychofizycznych,
  • doborze metod, form kształcenia i środków dydaktycznych do potrzeb uczniów lub wychowanków,
• rozwiązywaniem problemów dydaktycznych i wychowawczych uczniów lub wychowanków,
• dokonywaniem wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym – w przypadku nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach, szkołach, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, specjalnych ośrodkach wychowawczych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych,
• określaniem niezbędnych do nauki warunków, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych, w tym wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia,
• udzielaniem rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej;

Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania rozwoju dzieci – w przypadku nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach, szkołach podstawowych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych i ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych;

Zajęcia oraz specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze – w przypadku nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach i szkołach specjalnych zorganizowanych w podmiotach leczniczych i w jednostkach pomocy społecznej.

Pensum pedagoga specjalnego

Zgodnie z obowiązującymi już przepisami organ prowadzący przedszkole określa tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych, doradców zawodowych, z wyjątkiem nauczycieli zatrudnionych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, z tym że wymiar ten nie może przekraczać 22 godzin. W przypadku łączenia stanowiska pedagoga specjalnego z innymi stanowiskami nauczycielskimi konieczne jest wyliczenie pensum łączonego, oczywiście zgodnie z art. 42 ust. 5c Karty Nauczyciela.

Taka konstrukcja pensum nie dotyczy jednak przedszkoli i szkół niepublicznych. W tych jednostkach nie stosuje się bowiem przepisów Karty Nauczyciela dotyczących czasu pracy. Dlatego w tych placówkach wprowadzenie pensum na stanowiskach specjalistów, w tym pedagoga specjalnego, może nastapić jedynie w regulaminie pracy. Natomiast w razie jego braku można to uregulować indywidualnie w umowach o pracę. 

Takie są plany resortu edukacji wobec pedagoga specjalnego – nauczyciela specjalisty zatrudnianego od 1 września br. w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych.

Masz pytania? Napisz do nas na adres redakcja@monitorprzedszkola.pl! Przeczytaj również odpowiedzi specjalistów na pytania klientów w temacie zatrudniania pedagogów specjalnych – znajdziesz je na stronie https://monitorprzedszkola.pl

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1116)
• Ustawa Karta Nauczyciela (Dz. U z 2022 r., poz. 935)
• Rozporządzenie z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1280)
• Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz. U. z 2020 r., poz. 1062 oraz z 2022 r., 975)
• Rozporządzenie z dnia 3 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli: pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1552).
• Projekt nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. z 2020 r., poz. 1289)