Odpowiedzialność za szkody wyrządzone dziecku podczas pobytu w placówce

Ogólne zasady odpowiedzialności

Potocznie uważa się, że za ewentualny wypadek dziecka „odpowiada placówka”. Oczywiście za bezpieczeństwo dzieci w sensie organizacyjnym odpowiedzialność ponosi dyrektor placówki, co wprost wynika z § 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach1, dalej zwanego „rozporządzeniem”. Odmiennie wygląda sytuacja z odpowiedzialnością w rozumieniu cywilnoprawnym, czyli na kim będzie ciążył obowiązek wypłaty ewentualnego odszkodowania i zadośćuczynienia poszkodowanemu wychowankowi placówki, inaczej mówiąc, do kogo dziecko (a w zasadzie rodzice dziecka niepełnoletniego) kieruje roszczenie o zapłatę odszkodowania. Placówka publiczna działa w formie organizacyjnej jako jednostka budżetowa podmiotu, który ją utworzył, najczęściej jest to jednostka budżetowa określonej jednostki samorządu terytorialnego (np. szkoła utworzona przez gminę jest gminną jednostką budżetową). Jednostki budżetowe nie mają osobowości prawnej czy nawet nie są jednostkami, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Krótko mówiąc, placówka jako jednostka budżetowa nie ma możliwości samodzielnego działania w obrocie cywilnoprawnym, nie może we własnym imieniu zaciągać zobowiązań czy nabywać praw. Jeżeli dojdzie do postępowania sądowego na skutek pozwu skierowanego przez poszkodowanego wychowanka, placówka nie może występować w roli pozwanego właśnie ze względu na brak zdolności prawnej, co przekłada się na brak tzw. zdolności sądowej, czyli możliwości bycia stroną postępowania sądowego (wyjątek dotyczy wyłącznie spraw z zakresu pracy).

Podstawą odpowiedzialności za szkody, jakich doznał wychowanek, przebywając w placówce, jest art. 417 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa”, przy czym pojęcie „władzy” należy rozumieć szeroko, jako m.in. wykonywanie zadań publicznych. Uczęszczanie do placówki oznacza poddanie się regułom i zasadom, które składają się na funkcjonowanie danej osoby w systemie oświaty, jak i w konkretnej jednostce. W tym rozumieniu organ prowadzący placówkę sprawuje władzę publiczną nad uczęszczającymi do niej osobami. Prowadzenie placó...